وضعیت ایران/Вазъияти Эрон

چهراشنبه، ٢٧ خرداد ١٣٨٨

حوادث روزهای آخر در ایران تمام جهان‌را به خود جلب نموده. مطمئنم که مردم تاجیکستان هم از احوال ایران نگران هستند. اینجانب شخصاً هم خیلی نگران اوضاع ایران هستم. به خاندان هشت نفر کشته شده تسلیت و همدردی عرض می‌کنم. این‌ها جوانانی بودند، که فقط می‌خواستند از خقوق خود و حقوق ملت ایران دفاع نمایند.

شاید بسیاری‌ها با خواندن آخرین نگارش بنده روی تارنگار فکر کردند، که من از این یا آن نامزد پشتبانی می‌کنم، که قطعاً این گونه نیست. بنده مدافع کوچک ملت وشکوه و حشمت ملت ایران (منظور از تمام ایرانیان یا خود تاجیکان است) هستم و همچنین مدافع کوچک استقلال ملت هستم. متأسفانه، تاریخ سرزمین ما نشان داده که چنین اتفاقاتی فراوانی افتاده که بیگانگان دست خودرا به مرز و بوم ما دراز می‌کنند و هر گونه بی نظامی‌هارا در کشور جاری می‌نمایند. همین است که تا آن زمانی که دلائل بیشتری مبنی بر تقلبات در انتخابات ندیدم، چیزی زیادی در این باره نگفتم.

شوربختانه، به نظر می‌آید که تقلبات در این انتخابات در واقع رخ داده. البته نمی‌توان مطمئن بود، که این پیروز واقعی‌را می‌تواند تغییر دهد یا خیر. امیدوارم که اوضاع در ایران آرام گردد و همچنین به آرای مردم احترام گذاشته شود. به نظر اینجانب در واقع برگذاری انتخابات مجدد در کشور بهترین راه است تا تمام شبهه‌ها برطرف گردند. به نظر می‌رسد، در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی بسیار تخلفاتی در روند انتخابات به وقوع پیوسته.

امروز شورای نگهبان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم اعلام نموده که قضیه‌را بررسی خواهد نمود. سخنگوی شورای نگهبان، عباس علی کدخدایی، هم امروز اعلام نموده که برگزاری انتخابات مجدد از احتمال دور نیست، که واقعاً امیدبخش است.

مردم تاجیکستان در واقع باید ملت‌دوستی و میهن‌دوستی‌را از همقومان داخل مرز ایران امروزی یاد بگیرند. این جوانان بیدار از رأی خود، از رأی ملت خود – از حقوق ملت دفاع می‌کنند. در حالی که روشن نیست چه اتفاقی افتاده، این جوانان به خیابان‌ها ریختند تا از دولت تقاضا نمیاند که این قضیه روشن گردد. بنده به هیچ وجه از خشونت پشتبانی نمی‌کنم، بلکه از بیداری! معترضان هم (حداقل عکثریت کل آنان) خشونت نمی‌خواهند و تنها می‌خوهند به رأی آن‌ها احترام گذاشته شود. جوانان ایران در واقع بیدارند و وطن‌دوستند، که روز انتخابات به پای صندوق‌های رأی ریختند و پس به خیبان‌ها هم ریختند. البته در این حالت برخورد نیروهای انتظامی بسیار شگفت‌آور است، که با جوانان کشور خود چنین برخورد می‌نمایند.

امید دیگر این است که نیروهای بیگانه هیچ اقدامی نکنند. این قضیه‌ی داخلی ایران است و امید بر خدای‌را که معترضان هم هوشیار خواهند بود، که دست نیروهای بیگانه به ایران عزیز نرسد.

زنده باد ایران!!!

Чаҳоршанбе, 27 хурдоди 1388

Ҳаводиси рӯзҳои охар дар Эрон тамоми ҷаҳонро ба худ ҷалб намуда. Мутмаъинам, ки мардуми Тоҷикистон ҳам аз аҳволи Эрон нигарон ҳастанд. Инҷониб шахсан ҳам хеле нигарони авзоъи Эрон ҳастам. Ба хонадони ҳашт нафари кушта шуда тасаллият арз мекунам. Инҳо ҷавононе буданд, ки фақат мехостанд аз ҳуқуқи худ ва аз ҳуқуқи миллати Эрон дифоъ кунанд.

Шояд бисёриҳо бо хондани охарин нигориши банда рӯйи торнигор фикр карданд, ки ман аз ин ё он номзад пуштибонӣ мекунам, ки қатъан ин гуна нест. Банда мудофеъи кӯчаки миллат ва шукӯҳу ҳашамати миллати Эрон (манзур аз тамоми эрониён ё худ тоҷикон аст) ҳастам ва ҳамчунин мудофеъи кӯчаки истиқлоли миллат ҳастам. Мутаасифона, торихи сарзамини мо нишон дода, ки чунин иттифоқоти фаровоне уфтода, ки бегонагон дасти худро ба марзу буми мо дароз мекунанд ва ҳар гуна бе низомиҳоро дар кишвар ҷорӣ менамоянд. Ҳамин аст, ки то он замоне ки далоили бештаре мабнӣ бар тақаллубот дар интихобот надидам, чизи зиёде дар ин бора нагуфтам.

Шӯрбахтона, ба назар меояд ки тақаллубот дар ин интихобот дар воқеъ рух дода. Албатта наметавон мутмаъин буд, ки ин пирӯзи воқеъиро метавонад тағйир диҳад ё хайр. Умедворам, ки авзоъ дар Эрон ором гардад ва ҳамчунин ба орои мардум эҳтиром гузошта шавад. Ба назари инҷониб, дар воқеъ баргузории интихоботи муҷаддад дар кишвар беҳтарин роҳ аст, то тамоми шубҳаҳо бартараф гарданд. Ба назар мерасад, дар чорчӯби қонуни асосии Ҷумҳурии Исломӣ бисёр тахуллуфоте дар раванди интихобот ба вуқӯъ пайваста.

Имрӯз Шӯрои нигаҳбони қонуни асосии Ҷумҳурии Исломии Эрон ҳам эълом намуда, ки қазияро баррасӣ хоҳад намуд. Сухангӯйи Шӯрои нигаҳбон, Аббос Алии Кадхудоӣ, ҳам имрӯз эълом намуда, ки баргузории интихоботи муҷаддад аз эҳтимол дур нест, ки воқеъан умедбахш аст.

Мардуми Тоҷикистон дар воқеъ бояд миллатдӯстиву меҳандӯстиро аз ҳамқавмони дохили марзи Эрони имрӯзӣ ёд бигиранд. Ин ҷавонони бедор аз раъйи худ, аз раъйи миллати худ – аз ҳуқуқи миллати дифоъ мекунанд. Дар ҳоле, ки рӯшан нест чӣ иттифоқе уфтода, ин ҷавонон ба хиёбонҳо рехтанд, то аз давлат тақозо намоянд, ки ин қазия рӯшан гардад. Банда ба ҳеч ваҷҳ аз хушунат пуштибонӣ намекунам, балки аз бедорӣ! Мӯътаризон ҳам (ҳаддиақал аксарияти кулли онон) хушунат намехоҳанд ва танҳо мехоҳанд ба раъйи онҳо эҳтиром гузошта шавад. Ҷавонони Эрон дар воқеъ бедоранд ва ватандӯстанд, ки рӯзи интихобот ба пойи сандуқҳои раъй рехтанд ва пас ба хиёбонҳо ҳам рехтанд. Албатта дар ин ҳолат бархурди нерӯҳои интизомӣ бисёр шигифтовар аст, ки бо ҷавонони кишвари худ чунин бурхурд менамоянд.

Умеди дигар ин аст, ки нерӯҳои бегона ҳеч иқдоме накунанд. Ин қазияи доҳилии Эрон аст ва умед бар худойро, ки мӯътаризон ҳам ҳушёр хоҳанд буд, ки дасти нерӯҳои бегона ба дасти Эрони азиз нарасад.

Зинда бод Эрон!!!

اندیشه‌ای پر از آرزو از تهران/Андишае пур аз орзу аз Теҳрон

دوشنبه، ٢٥ خرداد ١٣٨٨

از زمان انقلاب فرهنگیان و واردبکاران در باره‌ی فروریزی نظام ایران پیشگویی می‌کردند. این هفته هم پیشگویی بهتری نکردند.

عباس برزگر: برگرفته از گاردین

من دقیقاً یک هفته در ایران در حال پوشش کارناوال انتخاباتی ٢٠٠٩ [١٣٨٨] هستم. از روزی که به این جا رسیدم، اندک اشخاسی شک داشتند که رییس جمهور فتنه‌انگیز فعلی ایران پیروز خواهد شد. راننده‌ی تاکسی‌ام به من یادآوری نمود که رییس جمهور در چهار سال گذشته از هر یک استان دو باری دیدار نموده – "ایران، تهران نیست،" گفت او. حتا وقتی من با حامیان موسوی این پرسش‌را مطرح می‌نمودم، پاسخ آنان پر از نیک‌اندیشی شرطی اوبامایی بود – "آری، ما می‌توانیم،" "امیدوارم،" "اگر شما رأی بدهید." پس پرسش "چه گونه موسوی باخت؟" که رسانه‌های بین الملل‌را سرگرم کرده، به نظر می‌آید که کمتر مشکل کمیته‌ی انتخابات و بیشتر مشکل درک بد، که ریشه در سرپیچی سرسخت درک نقش مذهب در ایران است.

البته امکان واقعی تقلب آرا وجود دارد و باید منتظربماند تا این اتهامات آشکار ‌شوند. ولی باید یادآور شد، که در سه دهه‌ی انتخابات ریاست جمهوری اتهامات تقلب علیه شمار آرا کمسابقه بوده. انتخابات در این جا معمولاً از طریق رد صلاحیت نامزدها یا با بستن روزنامه‌های مخالف نظارت می‌شود.

گذشته از آن، در این انتخابات دو ناظر دولتی افزون بر مشاهدان از هر جناح شرکت داشتند، تا تقلب دستجمعی‌را پیش‌گیری نمایند. ناباوری احساساتیی، که حامیان موسوی همچون دلیل فساد دولتی ابراز نمودند، باید با ناباوری برابری از امکان چنین فساد گسترده‌ای در روز روشن برخورد شود. پس تا آن زمانی که دلیل قوی، که اتحامات اردوگاه مخالفان‌را دستگیری نماید، ظاهر نگردد، ما باید به دیگر برهان‌هایی روی آوریم که چرا این همه افراد از رویداد آن روز شگفت‌زده شده‌اند.

تا آن جایی که به پوشش رسانه‌های بین المللی ربط دارد، اندیشه‌ایی پر از آرزو بر گذارشگری معتبر سایه افگند. درست است، که حامیان موسوی ترافیک تهران‌را هفته‌ی گذشته هر شب در طول ساعت‌ها شلوغ می‌کردند، اگرچه کمتر یادآور می‌شد که این اتفاق در بخش‌های شمالی و ثروتمند پایتخت می‌افتاد. بانوان روسری‌اشان را کمی پایین می‌آوردند و مردان جوان در خیابان‌ها می‌رقصیدند.

شب روز دوشنبه حداقل ١٠٠٠٠٠ از حامیان نخستوزیر پیشین زنجیره‌ی انسانیی‌را از وسط تهران ساختند. اما ساعاتی پیش من در گردهمایی برای رییس جمهور فعلی حضور داشتم، که از طریق رسانه‌های غربی پوشش کم یا هیچ پوششی درنیافت. به این خاطرکه به علت پرجمعیتی در این گردهمایی، او ]آقای احمدی‌نژاد[ به داخل تالار درآمده نتوانست تا سخنرانی نماید. براوردهای حداقل جمعیت در این گردهمایی ٦٠٠٠٠٠ گفته شده (علاقه‌مندان شماره‌را به یک ملیون می‌رسانند). من از بالای بام مشاهده می‌نمودم که بانوان چادری و مردان ریش‌دار هر سن و سال گله گله به آن جا می‌ریختند.

ولی ناتوانی آزمایش درست امور ایران به هیچ وجه پدیده‌ی تازه‌ا‌ی نیست. وقتی انقلاب سال ١٩٧٩ [١٣٥٧] دیکتاتوری نظامی قوی‌ترین متحد آمریکا در منطقه‌را سرنگون نمود، اندکی از کارشناسانی، که بیرون از کشور بودند، حدس می‌زدند که جریان اسلامی به حیث حزب پیشتاز به میان آید.

ولی در ایران حتا روشنفکر دهری (سکولار)، جلال آل‌احمد، نویسنده‌ی کتاب بدنام "غربزدگی،" فروریزی رژیم بر دست جنبش اسلامی‌را بیشتر از یک دهه تا حوادث مهم ١٩٧٩ [١٣٥٧] پیشگویی کرده بود. وقتی فیلسوف مستقل فروانسوی، میشل فوکو هم درست حدث زد، وقتی از خیابان‌ها گذارش می‌داد – بینیشی که تا به حال بسیاری از هوادارانش از آن خودرا دور می‌گیرند. از زمان انقلاب فرهنگیان و واردبکاران در باره‌ی فروریزی نظام ایران پیشگویی می‌کردند. این هفته هم پیشگویی بهتری نکردند.

چنین اتفاقات خلاف قاعده‌ای‌را تنها می‌توان از طریق "longue durée" [عقیده‌ی تاریخی، که می‌کوشد دموکراسی مدرن‌را بر پایه‌ی حکمرانی‌های صده‌های گذشته درک نماید] شرح داد. جامعه‌ی ایران جامعه‌ی عمیقاً مذهبی‌ست. کمونیستان و لیبرال‌ها با اشتباهات شاه همچون خویش‌ و تبارپرستی، حکومت مطلق و سرکوبی‌‌را ده‌ها سال بدون هیچ کامیابی جنگیدند. حمله‌ی او به دین بود، که منجر به شکست تقریباً شبانه‌ای شاه شد.

از آن پس ایرانیان معمولی آرمان‌های خویش‌را از طریق صندوق رأی بکار برده‌اند. سال ١٩٩٧ [١٣٧٦]، زمانی که خاکستر جنگ ایران و عراق نشست و کشور دهه‌ی اثتواری نسبی‌را دید، رأی‌دهندگان توده توده برای پشتبانی از رییس جمهور پیشین و روحانی، خاتمی دربرابر ناطق نوری، از اعضای ارشد دستگاه برآمدند. خبرنگاران غربی این‌را همچون جدایی بزرگ بین جوانان آزادی‌دوست لیبرال در برابر روحانیان محافظه‌کار کهن‌سال دیدند. ولی در حقیقت این رأی برای آرمان راستکاری و پارسایی ضد اتحامات فساد گسترده بود. بسیاری از همان حامیان خاتمی دیروز به احمدی‌نژاد رأی دادند. با وجود این که تصویر خاتمی روی هر کدام از اعلان‌های (لوحه‌های تبلغاتی) موسوی‌را آرایش می‌داد.

بیشتر از یک هفته همان انگیزه‌های ضد فساد، پوپولیسم و پارسایی مذهبی، که به انقلاب رسانید، در دسترسی هر کسی که می‌خواست از آن گذارش نماید، بود. احمدی‌نژاد، برای بسیاری در کشور، مجسم همان آرمان‌هاست. از آن روز که او به ریاست جمهوری رسید، از پوشیدن کت و شلوار (suit/костюм) سرپیچی کرد، از کوچ بستن از خانه‌ای، که از پدرش به میراث رسیده سرپیچی نمود و از متوفق کردن لحنش علیه آنانی، که آن‌هارا در خیانت به ملت متهم کرده، سرپیچی نمود. زمانی که او رقیب با نفوذ، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، خود شیر انقلاب‌را، در فساد انگلی (پارازیتی) متهم کرد و خیانت اورا به نیرنگی علیه محمد پیامبر، که ١٤٠٠ سالی پیش به انشعاب سنی و شیعه رسانید، برابر نمود، او انگیزه‌ی مردمی‌را، که تصور توده‌هارا این جا در طول نسل‌ها نگه داشته، رها کرد. آنی که رفسنجانی از خود در روزنامه‌ی موسوی دفاع کرد، معنای انتهای اصلاح‌طلبان‌را داشت.

در هفته‌ی آخر احمدی‌نژاد انتخابات‌را به همه‌پرسی خود طرح (پروژه) انقلاب اسلامی ایران تبدیل داد. شعارهای آنان بود "مرگ بر دشمنان رهبر معظم" که پس از آن تشریفات و سوگواری‌های سنتی شیعه پیش می‌آمد. این با جوانان روح‌بلند و شوخی‌دوست شمال تهران، که "احمدی بای بای (bye bye)، احمدی بای بای" یا "یه هفته – دو هفته محمود حموم نرفته" می‌خواندند، برابر نبود.

شاید سرنوشت موسوی از آغاز شکست بود، چون او امیدوار بود انرژی سخنوری طبقات بالا و لیبرال‌را با سود تجاری بازاری‌ها آمیخته نماید. مبارزات انتخاباتی فیس‌بوک و پیامک‌ها برای احالی رستایی و طبقه‌ی کارگر، که می‌کوشند زندگی روزمره‌اشان‌را گزرانند، گذشته از آن، وقت پیدا کنند تا تارنگارهای هفته‌را در اینترنت کافه‌ای از نظر گذرانند، کاملاً نا مربوط بود. هرچند موسوی کوشش کرد به این طبقات از طریق مسائل تورم و فقر رسیدگی نماید، آن‌ها طور دیگری رأی دادند.

در آینده مشاهدان به ما مرحمت خواهند کرد، اگر به جامعه‌ی ایران ژرف‌تر بنگرند و به ما تصویر دقیق ساخت مذهبی اصلی کشور و باطل کردن داستان لیبرالیسم ناگذیر. این همان جنبه‌های مذهبی ایران معمایی بود، که به آوردن زاهد ٨٠ ساله‌ی تبعید شده به سر دولت ٣٠ سالی پیش مساعدت نمود، پس از آن روحانی جذاب‌را به ریاست جمهوری ١٢ سالی پیش رسانید، پسر راستکار آهنگر، احمدی‌نژادرا چهرا سالی پیش و باز اورا دیروز به ریاست جمهوری رسانید.
*عباس برزگر داوطلب درجه‌ی دکترای مطالعات دینی در دانشگاه اموری، در شهر آتلانتای ایالت جورجیا می‌باشد.

Душанбе, 25 хурдоди 1388

Аз замони инқилоб фарҳангиён ва воридбакорон дар бораи фурӯрезии низоми Эрон пешгӯӣ мекарданд. Ин ҳафта ҳам пешгӯии беҳтаре накарданд.

Аббоси Барзагар: баргирифта аз Гордиён

Ман дақиқан як ҳафта дар Эрон дар ҳоли пӯшиши корноволи интихоботии 2009 [1388] ҳастам. Аз рӯзе, ки ба ин ҷо расидам, андак ашхосе шак доштанд, ки раиси ҷумҳури фитнаангези феълии Эрон пирӯз хоҳад шуд. Ронандаи токсиам ба ман ёдоварӣ намуд, ки раиси ҷумҳур дар чаҳор соли гузашта аз ҳар як устон ду бор дидор намуда – “Эрон Теҳрон нест,” гуфт ӯ. Ҳатто вақте ман бо ҳомиёни Мӯсавӣ ин пурсишро матраҳ менамудам, посух онон пур аз некандешии шартии Убомоӣ буд – “Оре, мо метавонем,” “Умедворам,” “Агар шумо раъй бидиҳед.” Пас пурсиши “Чӣ гуна Мӯсавӣ бохт?” ки расонаҳои ғарбро саргарм карда, ба назар меояд ки камтар мушкили кумитаи интихобот ва бештар мушкили дарки бад, ки реша дар сарпечии дарки нақши мазҳаб дар дар Эрон аст.

Албатта имкони воқеъии тақаллуби оро вуҷуд дорад ва бояд мунтазир бимонд то ин иттиҳмот ошкор шаванд. Вале бояд ёдовар шуд, ки дар се даҳаи интихоботи раёсати ҷумҳурӣ иттиҳомоти тақаллуб алайҳи шумори оро камсобиқа буда. Интихобот дар ин ҷо маъмулан аз тариқи радди салоҳияти номзадҳо ё бо бастани рӯзномаҳои мухолиф назорат мешавад.

Гузашта аз он, дар ин интихобот ду нозири давлатӣ афзун бар мушоҳидон аз ҳар ҷиноҳ ширкат доштанд, то тақаллуби дастиҷамъиро пешгирӣ намоянд. Нобоварии эҳсосотие, ки ҳомиёни Мӯсавӣ ҳамчун далели фасоди давлатӣ иброз намуданд, бояд бо нобоварии баробаре аз имкони чунин фасоди густурдае дар рӯзи рӯшан бархурд шавад. Пас то он замоне, ки далели қавӣ, ки иттиҳомоти урдугоҳи мухолифонро дастгирӣ намояд, зоҳир нагардад, мо бояд дигар бурҳонҳое рӯй оварем, ки чаро ин ҳама афрод аз рӯйдоди он рӯз шигифтзада шудаанд.

То он ҷое, ки ба пӯшиши расонаҳои байнулмиллалӣ рабт дорад, андешагарии пур аз орзу бар гузоришгарии мӯътабар соя афганд. Дуруст аст, ки ҳомёни Мӯсавӣ терофики Теҳронро ҳафтаи гузашта ҳар шаб дар тӯли соатҳо шулуғ мекарданд, агарчӣ камтар ёдовар мешуд, ки ин иттифоқ дар бахшҳои шимолӣ ва сарватманди пойтахт меуфтод. Бонувон рӯсариашонро каме поин меоварданд ва мардони ҷавон дар хиёбонҳо мерақсиданд.

Шаби рӯзи душанбе ҳадди ақал 100000 аз ҳомиёни нахуствазири пешин занҷираи инсониеро аз васати Теҳрон сохтанд, аммо соъоте пеш ман дар гирдиҳамоие барои раиси ҷумҳури феълӣ ҳузур доштам, ки тариқи расонаҳои ғарбӣ пӯшиши кам ё ҳеч пушише дарнаёфт. Ба ин хотир, ки ба хотири пурҷамъиятӣ дар ин гирдиҳамоӣ ӯ [оқои Аҳмадинажод] ба дохили толор даромада натавонист, то суханронӣ намояд. Баровардҳои ҳаддиақали ҷамъият дар ин гирдиҳамоӣ 600000 гуфта шуда (алоқамандон шумораро ба як милюн мерасонанд). Ман аз болои бом мушоҳида менамудам, ки бонувони чодарӣ ва мардони ришдори ҳар синну сол гала-гала ба он ҷо мерехтанд.

Вале нотавонии озмоиши дурусти умури Эрон ба ҳеч ваҷҳ падидае тозае нест. Вақте инқилоби соли 1979 [1357] диктотурии низомии қавитарин муттаҳиди Омрико дар минтақаро сарнагун намуд, андаке аз коршиносоне, ки берун аз кишвар буданд, ҳадс мезаданд, ки ҷараёни исломӣ ба ҳайси ҳизби пештоз ба миён ояд.

Вале дар Эрон ҳатто рӯшанфикри даҳрӣ (секулор), Ҷалол Оли Аҳмад, нависандаи китоби бадноми “Ғарбзадагӣ,” фурӯрезии режим бар дасти ҷунбиши исломиро бештар аз як даҳа то ҳаводиси муҳими 1979 [1357] пешгӯйӣ карда буд. Вақте файласуфи мустақили фаронсавӣ, Мишел Фуку ҳам дуруст ҳадс зад, вақте аз хиёбонҳо гузориш медод – бинише, ки то ба ҳол бисёре аз ҳаводоронаш аз он худро дур мегиранд. Аз замони инқилоб фарҳангиён ва воридбакорон дар бораи фурӯрезии низоми Эрон пешгӯӣ мекарданд. Ин ҳафта ҳам пешгӯии беҳтаре накарданд.

Чунин иттифоқоти хилофи қоидаиро танҳо метавон аз тариқи “longue durée” (ақидаи торихӣ, ки мекӯшад демукросии мудернро бар пояи ҳукмрониҳои садаҳои гузашта дарк намояд) шарҳ дод. Ҷомеаи Эрон ҷомеаи амиқан мазҳабист. Кумунистон ва либеролҳо бо иштибоҳоти шоҳ ҳамчун хешу таборпарастӣ, ҳукумати мутлақ ва саркӯбиро даҳҳо сол бидуни ҳеч комёбӣ ҷангиданд. Ҳамлаи ӯ ба дин буд, ки мунҷар ба шикасти тақрибан шабонаии шоҳ шуд.

Аз он пас Эрониёни маъмулӣ ормонҳои хешро аз тариқи сандуқи раъй ба кор бурдаанд. Соли 1997 [1376], замоне ки хокистари ҷанги Эрону Ироқ нишасту кишвар даҳаи устувории нисбиро дид, раъйдиҳандагони тӯда барои пуштибонӣ аз раиси ҷумҳури пешин ва рӯҳонӣ, Хотамӣ, дар баробари Нотиқи Нурӣ, аз аъзои аршади дастгоҳ, баромаданд. Хабарнигорони ғарбӣ инро ҳамчун ҷудоии бузург байни ҷавонони озодидӯсти либерол дар баробари рӯҳониёни муҳофизакори кӯҳансол диданд. Вале дар ҳақиқат ин раъй барои ормони росткорӣ ва порсоӣ зидди фасоди густурда буд. Бисёре аз ҳамон ҳомиёни Хотамӣ дирӯз ба Аҳмадинажод раъй доданд. Бо вуҷуди ин ки тасвири Хотамӣ аз рӯйи ҳар кадом аз аълонҳо (лавҳаҳои таблиғотӣ)-и Мӯсавиро ороиш медод.

Бештар аз як ҳафта ҳамон ангезаҳои зидди фасод, пупулисм ва порсоии мазҳабӣ, ки ба инқилоб расонид, дар дастрасии ҳар касе ки мехост аз он гузориш намояд, буд. Аҳмадинажод барои бисёре дар кишвар муҷассами ҳамон ормонҳост. Аз он рӯз, ки ӯ ба раёсати ҷумҳурӣ расид, аз пӯшидани куту шалвор (suit/костюм) сарпечӣ кард, аз кӯч бастан аз хонае, ки аз падараш ба мерос расида, сарпечӣ намуд. Замоне, ки ӯ аз рақиби бонуфуз, Оятуллоҳ Ҳошимии Рафсанҷонӣ, худи шери инқилобро, дар фасоди ангалӣ (порозитӣ) муттаҳам кард ва хиёнати ӯро ба найранге алайҳи Муҳаммад Паёмбар, ки 1400 соле пеш ба иншиъоби суннӣ ва шиъа расонид, баробар намуд, ӯ ангезаи мардумиро, ки тасаввури тӯдаҳоро ин ҷо дар тӯли наслҳо нигаҳ дошта, раҳо кард. Оне, ки Рафсанҷонӣ аз худ дар рӯзномаи Мӯсавӣ дифоъ кард, маънои интиҳои Ислоҳталабонро дошт.

Дар ҳафтаи охар, Аҳмадинажод интихоботро ба ҳамапурсии худи тарҳ (перужа)-и Инқилоби Исломии Эрон табдил дод. Шиъорҳои онон буд “Марг бар душманони Раҳбари Муъаззам,” ки пас аз он ташрифот ва сӯгвориҳои суннатии шиъа пеш меомад. Ин бо ҷавонони рӯҳбаланду шӯхидӯсти шимоли Теҳрон, ки “Аҳмадӣ бой бой (bye bye) Аҳмадӣ бой бой” ё “йе ҳафте – ду ҳафте Маҳмуд ҳаммум нарафте” мехонданд, баробар набуд.

Шояд сарнавишти Мӯсавӣ аз оғоз шикаст буд, чун ӯ умедвор буд энержии суханварии табақоти боло ва либеролро бо суди тиҷории бозориҳо омехта намояд. Муборизоти интихоботии ва паёмакҳо барои аҳолии рустоӣ ва табақаи коргар, ки мекӯшанд зиндагии рӯзмарраашонро гузаронанд ва гузашта аз он вақт пайдо кунанд, то торнигорҳои ҳафтаро дар интернет кофее аз назар гузаронанд, комилан номарбут буд. Ҳарчанд Мӯсавӣ кӯшиш кард ба ин табақот аз тариқи масоъили таваррум ва фақр расидагӣ намояд, онҳо таври дигаре раъй доданд.

Дар оянда мушоҳидон ба мо марҳамат хоҳанд кард, агар ба ҷомеаи Эрон жарфтар бингаранд ва ба мо тасвири дақиқи сохти мазҳабии аслии кишвар ва ботил кардани достони либеролисм ногузир. Ин ҳамон ҷанбаҳои мазҳабии Эрони маъомӣ буд, ки ба овардани зоҳиди 80-солаи табъид шуда ба сари давлат сӣ соле пеш, мусоъидат намуд, пас аз он рӯҳонии ҷаззобро ба раёсати ҷумҳурӣ 12 соле пеш расонид, писари росткори оҳангар, Аҳмадинажодро чаҳор соле пеш ва боз ӯро дирӯз ба раёсати ҷумҳурӣ расонид.
*Аббоси Барзагар довталаби дараҷаи дуктурои мутолиъоти динӣ дар Донишгоҳи Эмурӣ, дар шаҳри Отлонтои аёлати Ҷурҷиё мебошад.

اوباما و سیاست آمریکا/Убомо ва сиёсати Омрико

دوشنبه، ١٩ خرداد ١٣٨٨

نخست می‌خواستم به خاطر به روز نشدن طولانی جام جم از عزیزان پوزش بخواهم. در هفته‌های گذشته خیلی سیرکار بودم و این گرفتاری‌ها اجازه نمی‌داد که به جام جم رسیدگی نمایم. جند روزی پیش روی تارنگار یک درویش نیز مطلب جالبی در باره‌ی وضع تارنگارهای تاجیک نشر شده، که مثل همیشه پر از مهر بود. در واقع حق با اوست که به روز نمودن تارنگارهارا هم "جزئی از... کارهایمان بدانیم."

در روزهای آخر صحبت‌های زیادی در باره‌ی پیام رییس جمهور آمریکا به عالم اسلام هست. در واقع این سخنرانی که در شهر قاهره برگذار گردید، به میلیون‌ها مسلمانان و غیر مسلمانانی که در کشورهای عمدتاً مسلمان‌نشین به سر می‌برند، یک نوع امیدی برای آینده‌ی نیک اندوخت. این سخنرانی خیلی ماهرانه اجرا شده بود و پیام تازه‌ای‌را به جهان اسلام ارسال نمود. هیچ یک رییس جمهور آمریکا پیش از این چنین سخنانی‌را نگفته.

به هر حال، به نظر بنده، نباید از شنیدن این سخنان فکر کنیم که اوضاع دیگر شده. یک رییس جمهور و با یک سخنرانی (همان طوری که خود اوباما گفت) نمی‌تواند اوضاع‌را به کل تغییر نماید. این پیام یک پیامی بود واقعبینانه و تلاشی بود حساب‌کارانه برای کاهش دادن بدبینی آمریکا که امروز نه تنها در جهان اسلام بلکه میان تمام مردمان آزادمنش پهن شده. بنده با اعتقاد رشید غنی، کارشناس تاجیک در مسائل خاور میانه موافقم که در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید این سخنان دوستانه نیستند، بلکه "از نتیجه‌ی شکست آمریکا در افغانستان و عراق برمی‌آید و بیشتر تصمیمی پراگماتیکی می‌باشد."

بنده معتقدم که سیاست‌های بنیادی آمریکا تغییر نیافته و این است که امروز برای آمریکا مهم می‌داند بدبینی‌را نصبت به خود کاهش دهد. خود اوباما اعلام نمود که رابطه‌ی آمریکا و رژیم صحیونیست استثنایی است و این دو به همیشه به هم نزدیک خواهند بود. آمریکا امروز با یک نوع بنبستی در خاور میانه و بسیاری از کشورهای دیگر روبرو شده، که برای پیشبر سیاست‌هایش خیلی ضررآور است.

تا آن روزی که ما در واقع عملی‌را که تغییر در سیاست‌های آمریکا‌را نشان می‌دهد ببینیم، نمی‌توانیم به حرف‌های دولت‌مردان آمریکایی اعتقاد داشته باشیم. آمریکا، مثل هر یک کشور نیرومند، هر کاری‌را برای سلطه‌طلبی خویش خواهد کرد – از جمله گول زدن مردم با حرف‌های شیرین. اگر آمریکا جهانیان‌را باور کناند که سیاست‌هایش عوض شده و امروز در پی سلطه‌خواهی نیست و تنها مناسبات سازشکارانه‌را می‌خوهد، پیش‌برد آن سیاست‌های امپریولیستی خودرا آسان خواهد کرد. کشوری مثل آمریکا هیچ گاه نمی‌تواند از آن خواسته‌های سلطه‌طلبی رو گرداند چون این همه بر سود آن‌هاست.

گذشته از آن، بنده باوری کامل دارم که ایران در سیاست خارجی آمریکا از اولیت‌هایی برخردار است. هم جنگ افغانستان، هم جنگ عراق و هم حضور اقتسادی و نظامی آمریکا در خلیج فارس و ترکیه همه به خاطر ایران است. حتا تصمیم آمریکا برای بالا بردن نفوظ خود در منطقه‌ی قفقاز از مسائل ایران دور نیست. البته در سیاست آمریکا در قفقاز روسیه از اولیت برخردار است، ولی ایران هم از فکر شکل‌دهندگان سیاست آمریکا در قفقاز دور نیست. ایران تنها تهدیدی در خاور میانه علیه سلطه‌ی آمریکاست. البته درست است که آمریکا دوست دارد با سایر کشورها روابط سازشکارانه‌ای داشته باشد، ولی همه‌ی این محدودیت‌هایی‌را دارد. توسعه‌ی سایر کشورها در معرض محدودیت‌های آمریکا قرار دارند. آمریکا (مثل هر ابرقدرت دیگری) نمی‌گذارد هیچ کشوری مانع منافعش در منطقه‌ای باشد یا هیچ کشوری از آن نیرومندتر باشد.

در کل هیچ تازگیی در سیاست خارجی آمریکارا تا به حال ندیده‌ام. آمریکا همانا می‌کوشد که نفوذش‌را در جهان بیشتر نماید و منافع اقتسادی خودرا تأمین نماید. گذشته از آن، آن رباطه‌ای که آمریکا با رژیم صحیونیست دارد، به هیچ وجه به سود ملت مظلوم فلسطین نخواهد بود. رژیم صحیونیست بسط (extension/протяжение) امپریولیسم غرب (امروز آمریکا) در منطقه است و وجود آن همیشه مانع آزادی و استقلال منطقه خواهد بود.

Душанбе, 19 хурдоди 1388

Нахуст мехостам ба хотири ба рӯз нашудани тӯлонии Ҷоми Ҷам аз азизон пӯзиш бихоҳам. Дар ҳафтаҳои гузашта серкор будам ва ин гирифториҳо иҷоза намедод, ки ба Ҷоми Ҷам расидагӣ намоям. Чанд рӯзе пеш рӯйи торнигори Як Дарвеш низ матлаби ҷолибе дар бораи вазъи торнигорҳои тоҷик нашр шуда, ки мисли ҳамеша пур аз меҳр буд. Дар воқеъ ҳақ бо ӯст, ки ба рӯз намудани торнигорҳоро ҳам “ҷузъе аз... корҳоямон бидонем.”

Дар рӯзҳои охар сӯҳбатҳои зиёде дар бораи паёми раиси ҷумҳури Омрико ба олами Ислом ҳаст. Дар воқеъ ин суханронӣ, ки дар шаҳри Қоҳира баргузор гардид, ба милюнҳо мусалмонон ва ғайри мусалмононе ки дар кишварҳои умдатан мусалмоннишин ба сар мебаранд, як навъ умеде барои ояндаи нек андӯхт. Ин суханронӣ хеле моҳирона иҷро шуда буд ва паёми тозае ба ҷаҳони Ислом ирсол намуд. Ҳеч як раиси ҷумҳури Омрико пеш аз ин чунин яу суханонеро нагуфта.

Ба ҳар ҳол, ба назари банда, аз шунидани ин суханон фикр кунем, ки авзоъ дигар шуда. Як раиси ҷумҳур ва бо як суханронӣ (ҳамон тавре, ки худи Убомо гуфт) наметавонад авзоъро ба кулл тағйир намояд. Ин паём як талоше буд воқеъбинона ва талоше буд ҳисобкорона барои коҳишдодани бадбинии Омрико, ки имрӯз на танҳо дар ҷаҳон Ислом, балки миёни тамоми мардумони озодманиш паҳн шуда. Банда бо этиқоди Рашиди Ғанӣ, коршиноси тоҷик дар масоъили Ховари Миёна мувофиқам, ки дар мусоҳибае бо БӣБӣСӣ Форсӣ мегӯяд ин суханон дӯстона нестанд, балки “аз натиҷаи шикасти Омрико дар Афғонистон ва Ироқ бармеояд ва бештар тасмиме перогмотикӣ мебошад.”

Банда мӯътақидам, ки сиёсатҳои бунёдии Омрико тағйир наёфта ва ин аст, ки имрӯз Омрико муҳим медонад бадбиниро нисбат ба худ коҳиш диҳад. Худи Омрико эълом намуд, ки робитаи Омрико ва режими Саҳюнист истисноӣ аст ва ин ду ҳамеша ба ҳам наздик хоҳанд буд. Омрико имрӯз бо як навъ бунбасте дар Ховари Миёна ва бисёре аз кишварҳои дигар рӯ ба рӯ, ки барои бештари сиёсатҳояш хеле зараровар аст.

То он рӯзе, ки мо дар воқеъ амалеро, ки тағйир дар сиёсатҳои Омрикоро нишон медиҳад бубинем, наметавонем ба ҳарфҳои давлатмардони Омрико эътиқод дошта бошем. Омрико, мисли ҳар як кишвари нерӯманд, ҳар кореро барои салтаталабии хеш хоҳад кард – аз ҷумла гӯл задани мардум бо ҳарфҳои ширин. Агар Омрико ба ҷаҳониёнро бовар кунонад, ки сиёсатҳояш иваз шуда ва имрӯз дар пайи салтахоҳӣ нест ва танҳо муносиботи созишкоронаро мехоҳад, пешбурди он сиёсатҳои имперюлистии худро осон хоҳад кард. Кишваре мисли Омрико ҳеч гоҳ наметавонад аз он хостаҳои салталабӣ рӯ гардонад, чун ин ҳама бар суди онҳост.

Гузашта аз он, банда боварии комил дорам, ки Эрон дар сиёсати хориҷии Омрико аз аввалиятҳое бархурдор аст. Ҳам ҷанги Афғонистон, ҳам ҷанги Ироқ ва ҳам ҳузури иқтисодиву низомии Омрико дар Халиҷи Форс ва Туркия ҳама ба хотири Эрон аст. Ҳатто тасмими Омрико барои боло бурдани нуфузи худ дар минтақаи Қафқоз аз масоъили Эрон дур нест. Албатта дар сиёсати Омрико дар Қафқоз Русия аз аввалият бархурдор аст, вале Эрон ҳам аз фикри шаклдиҳандагони сиёсати Омрико дар Қафқоз дур нест. Эрон танҳо таҳдиде дар Ховари Миёна алайҳи салтаи Омрикост. Албатта дуруст аст, ки Омрико дӯст дорад бо соири кишварҳо равобити созишкоронае дошта бошад, вале ҳамаи ин маҳдудиятҳоеро дорад. Тавсиъаи соири кишварҳо дар маърази маҳдудиятҳои Омрико қарор доранд. Омрико (мисли ҳар абаркудрати дигаре) намегузорад ҳеч кишваре монеъи манофеъаш дар минтақае бошад ё ҳеч кишваре аз он нерӯмендтар бошад.
Дар кулл, ҳеч тозагӣ дар сиёсати хориҷии Омрико то ба ҳол надидаам. Омрико ҳамоно мекӯшад, ки нуфузашро дар ҷаҳон бештар намояд ва манофеъи иқтисодии худро таъмин намояд. Гузашта аз он, робитае, ки Омрико бо Режими Саҳюнист дорад, ба ҳеч ваҷҳ ба суди миллати мазлуми Фаластин нахоҳад буд. Режими Саҳюнист басти (extension/протяжение) имперюлисми ғарб (имрӯз Омрико) дар минтақа аст ва вуҷуди он ҳамеша монеъи озодӣ ва истиқлоли минтақа хоҳад буд.

طاهر عبدالجبار درگذشت/Тоҳири Абдуҷаббор даргузашт

سه‌شنبه، ١ اردبهشت

امروز طاهر عبدالجبار، نویسنده‌ی نخستین طرح اعلامیه‌ی استقلال تاجیکستان، به این جهان فانی پدرود گفت. او همچنین مؤسس جنبش مردمی "رستاخیز" در نیمه‌ی دوم سال‌های ١٣٦٠ (١٩٨٠ میلادی) بود. گذشته از آن، طاهر عبدالجبار از جمله‌ی سیاستمدارانی بود، که تلاش‌های زیادی نمود، تا زبان فارسی در تاجیکستان به زبان دولتی تبدل گردد.

مطلب بی‌بی‌سی‌را می‌توانید این جا بخوانید.
در روز نخستین اردبهشت‌ماه، انشاءالله روحش به بهشت برسد.

Сешанбе, 1 урдибиҳишт

Имрӯз Тоҳири Абдуҷаббор, нависандаи нахустини тарҳи Эъломияи Истиқлоли Тоҷикистон, ба ин ҷаҳони фонӣ падруд гуфт. Ӯ ҳамчунин муъассиси ҷунбиши мардумии “Растохез” дар нимаи дуввуми солҳои 1360 (1980-и мелодӣ) буд. Гузашта аз он, Тоҳири Абдуҷаббор аз ҷумлаи сиёсатмадороне буд, ки талошҳои зиёде намуд, то забони форсӣ дар Тоҷикистон ба забони давлатӣ табдил гардад.

Матлаби БӣБӣСӣ-ро метавонед ин ҷо бихонед.
Дар рӯзи нахустини урдибиҳиштмоҳ, иншоллоҳ рӯҳаш ба биҳишт бирасад.

کردستان عراق و زبان فارسی/Курдистони Ироқ ва забони форсӣ

دوشنبه، ٣١ فروردین ١٣٨٨

یکی از دوستانم مطلب جالبی‌را از رادیو زمانه به من فرستاد. گرچه مطلبی‌ست بیشتر از دو ساله، ولی باز هم می‌خواهم خوانندگان مهربان جام جم‌را بهرمند نمایم. این مطلب ثابت می‌نماید، که زبان فارسی از مهمترین پایه‌های فرهنگی و معنوی تمام ایرانیان (نه تنها فارسی‌گویان) است. گرچه اخیراً ستیزه‌جویان و دشمنان امپریولیست ایرانیان می‌خواهند این‌را انکار نمایند و بین ایرانیان جدایی اندازند. منبع این جاست.

مانی پارسا

تا پیش از دهه ۱۹۲۰ زبان فارسی زبان ادبی و زبان نامه‌نگاری‌های شخصی در منطقه کردنشین شمال عراق بود و زبان ترکی عثمانی زبان حکومتی. در آن دهه و پس از فروپاشی دولت عثمانی حکومت بریتانیا در عراق تصمیم به ایجاد مدارس و مطبوعات کردی‌زبان گرفت و فارسی و ترکی به مرور از میدان بدر شدند. از آن زمان به اینسو کردان عراق در مدارس بجز آموختن کردی سورانی که با خط عربی نوشته می‌شود موظف به آموختن کامل زبان عربی نیز بودند.

رشید یاسمی در کتاب «کردان و تعلق قومی و تاریخی آنان»، ص۱۳۵، درباره این تحولات می‌نویسد: "در زندگی معاملاتی و سیاسی سلیمانیه عراق زبان فارسی بکار می‌رفت و تا سال ۱۹۲۱ میلادی، تدریس در مدرسه‌های این شهر به زبان فارسی بود. بعد هم که تدریس فارسی از مدارس برچیده شد کردها همچنان آثار سعدی، حافظ، نظامی، جامی و عطار را می‌خواندند و آموزش فارسی از روی نان و حلوای شیخ بهایی صورت می‌گرفت".

آشنایی با زبان فارسی گفتاری هم به مرور از بیشتر نواحی شمال عراق رخت بربست بجز از ناحیه سلیمانیه. استان سلیمانیه که به مرز ایران نزدیک است و رادیو و تلویزیون ایران را دریافت می‌کند همیشه در حیطه رسانه‌های فارسی‌زبان قرار داشته و جوانان آن آوازهای پاپ ایرانی را از حفظ می‌خوانند. در زمان پیش از انقلاب آوازهای داریوش و گوگوش و در دوره پس از انقلاب آهنگ‌های معین در سراسر کردستان عراق از طرفداران زیادی برخوردار بوده‌است. امروزه ویدئوکلیپ‌های معین با زیرنویس کردی در اینترنت با اشتیاق دست به دست می‌گردد.

زمانی که بمباران‌های آمریکا و انتقام‌کشی صدام طی دو جنگ خلیج فارس باعث پناهنده‌شدن میلیون‌ها کرد عراقی به ایران شد بسیاری از کردها پس از شصت‌هفتاد سال دوباره با زبان فارسی تماس پیدا کردند. بسیاری با اقامت‌های چندین ماهه در ایران زبان فارسی را فراگرفتند و امروزه بخوبی به آن تکلم می‌کنند.

تا اواخر دوران صدام زبان عربی همچنان سیطره خود را به عنوان زبان نوشتاری و زبان منبع در شمال عراق حفظ کرده‌بود ولی در دهه اخیر اوضاع دوباره دگرگون شده‌است.گزارشی از روزنامه ان.ار.س هلند درباره کردستان عراق می‌نویسد : "بیشتر کردهای عراق زبان عربی را دیگر فراموش کرده‌اند و هیچوقت به بقیه عراق سفر نمی‌کنند. آن‌ها خود را از نظر فرهنگی با عراقی‌های دیگر مرتبط حس نمی‌کنند." درصد بالایی از نسل جدید کردهای عراق دیگر آشنایی زیادی با زبان عربی ندارد.

دکتر امیر حسن‌پور استاد دانشگاه در دانشگاه تورنتوی کانادا در گفتگویی با بخش کردی صدای آمریکا درباره اوضاع فعلی زبان کردی بویژه در عراق چنین گفت: "پیش از سال ۱۹۹۱ زبان عربی تأثیر و نفوذ اساسی را در مطبوعات کردی عراق داشت بگونه‌ای که بیشتر منابع کردی سورانی را مطبوعات و انتشارات عربی تشکیل می‌دادند ولی از سال ۱۹۹۱ به این سو شرایط فرق کرده‌است. از آن سال ارتباط میان ایران و کردستان عراق خیلی بیشتر شده و مرزها امروزه بسیار بازتر از سابق است. این باعث ایجاد تحولاتی در مطبوعات کردستان عراق شده است. زبان فارسی نقش اصلی را به عنوان زبان فرهنگی منطقه شمال عراق به عهده گرفته‌است و شاهد هستیم که بیشتر مطبوعات و نشریه‌های کردی در کردستان عراق برای مطالب خود از منابع فارسی استفاده می‌کنند بویژه در زمینه مسائل روشنفکری، فرهنگی و تاریخی."

منابع:

۱. کردان گوران و مسئله کرد در ترکیه نوشته گ.ب. آکوپف و م.ا. حصارف، ترجمه سیروس ایزدی.

۲. کردان و تعلق قومی و تاریخی آنان نوشته رشید یاسمی

۳. تارنماهای: http://www.cogsci.ed.ac.uk/~siamakr/Kurdish/KURDICA/1999/FEB/Iraq-policy.html،http://www.voanews.com/kurdish/archive/2006-05/2006-05-22-voa1.cfm ،archief.nrc.nl

Душанбе, 31 фарвардини 1388

Яке аз дӯстонам матлаби ҷолиберо аз Родю Замона ба ман фиристод. Гарчӣ матлабест бештар аз ду сола, вале боз ҳам мехоҳам хонандагони меҳрабони Ҷоми Ҷамро баҳраманд намоям. Ин матлаб собит менамояд, ки забони форсӣ аз муҳимтарин пояҳои фарҳангӣ ва маънавии тамоми эрониён (на танҳо форсигӯён) аст. Гарчӣ ахиран ситезаҷӯён ва душманони имперюлисти эрониён мехоҳанд инро инкор намоянд ва байни эрониён ҷудоӣ андозанд. Манбаъ ин ҷост.

Монии Порсо

То пеш аз даҳаи 1920 забони форсӣ забони адаб ва забони номанигориҳои шахсӣ дар минтақаи курднишини шимоли Ироқ буд ва забони туркии усмонӣ забони ҳукуматӣ. Дар он давра ва пас аз фурӯпошии давлати Усмонӣ ҳукумати Беритониё дар Ироқ тасмим ба эҷоди мадорис ва матбуъоти курдизабон гирифт ва забони форсиву туркӣ ба мурур аз майдон бадар шуданд. Аз он замон ба ин сӯ курдони Ироқ дар мадорис ба ҷуз омӯхтани курдии суронӣ, ки бо хатти арабӣ навишта мешавад, муваззаф ба омӯхтани комили забони арабӣ низ буданд.

Рашиди Ёсамӣ дар китоби “Курдон ва таъаллуқи қавмӣ ва торихии онон”, с. 135, дар бораи ин таҳаввулот менависад: “Дар зиндагии муъомилотӣ ва сиёсии Сулаймонияи Ироқ забони форсӣ ба кор мерафт ва то соли 1921 тадрис дар мадрасаҳои ин шаҳр ба забони форсӣ буд. Баъд ҳам, ки тадриси форсӣ аз мадорис барчида шуд, курдҳо ҳамчунон осори Саъдӣ, Ҳофиз, Низомӣ, Ҷомӣ ва Атторро мехонданд ва омӯзиши забони форсӣ аз “Нон ва Ҳалво”-и Шайх Баҳоӣ сурат мегирифт.”

Ошноӣ бо забони форсии гуфторӣ ҳам ба мурур аз бештари навоҳии шимоли Ироқ рах барбаст, ба ҷуз аз ноҳияи Сулаймония. Устони Сулаймония, ки ба марзи Эрон наздик аст ва родюву телевизюни Эронро дарёфт мекунад, ҳамеша дар ҳитаи расонаҳои форсизабон қарор дошта ва ҷавонони он овозҳои попи эрониро аз ҳифз мехонанд. Дар замони пеш аз инқилоб овозҳои Дориюшу Гугуш ва дар давраи пас аз инқилоб оҳангҳои Муъин дар саросари Курдистони Ироқ аз тарафдорони зиёде бархурдор будааст. Имрӯза видюкелипҳои Муъин бо зернависи курдӣ дар интернет бо иштёқ даст ба даст мегардад.

Замоне, ки бумборонҳои Омрико ва интиқомкашии Саддом тайи ду ҷанги Халиҷи Форс боиси паноҳанда шудани милюнҳо курди ироқӣ дар ба Эрон шуд, бисёре аз курдҳо пас аз шаст-ҳафтод сол дубора бо забони форсӣ тамос пайдо карданд. Бисёре бо иқоматҳои чандин моҳа дар Эрон забони форсиро фаро гирифтанд ва имрӯза бахубӣ ба он такаллум мекунанд.

То авохири даврони Саддом забони арабӣ ҳамчунон сайтараи худро ба унвони забони навишторӣ ва забони манбаъ дар шимоли Ироқ ҳифз карда буд, вале дар даҳаи ахир авзоъ дубора дигаргун шудааст.
Гузорише аз рӯзномаи Эн.Ар.Сӣ-и Ҳуланд дар бораи Курдистони Ироқ менависад: “Бештари курдҳои Ироқ забони арабиро дигар фаромӯш кардаанд ва ҳечвақт ба бақияи Ироқ сафар намекунанд. Онҳо худро аз назари фарҳангӣ бо ироқиҳои дигар муртабит ҳис намекунанд.” Дарсади болое аз насли ҷадиди курдҳои ироқ дигар ошноии зиёде бо забони арабӣ надоранд.

Дуктур Амири Ҳасанпур, устоди донишгоҳ дар донишгоҳи Турунтуи Конодо дар гуфтугӯе бо бахши курдии Садои Омрико дар бораи авзоъи феълии забони курдӣ бавижа дар Ироқ чунин гуфт:
“Пеш аз соли 1991 забони арабӣ таъсиру нуфузи асосиро дар матбуъоти курдии Ироқ дошт, багунае, ки бештари манобеъи курдии сурониро матбуъот ва интишороти арабӣ ташкил медоданд, вале аз соли 1991 ба ин сӯ шароит фарқ кардааст. Аз он сол иртибот миёни Эрону Курдистони Ироқ хеле бештар шуда ва марзҳои имрӯза бисёр бозтар аз собиқ аст. Ин боиси эҷоди таҳаввулоте дар матбуъоти Курдистони Ироқ шудааст. Забони форсӣ нақши аслиро ба унвони забони фарҳангии минтақаи шимоли Ироқ ба ӯҳда гирифтааст ва шоҳид ҳастем, ки бештари матбуъот ва нашрияҳои курдӣ дар Курдистони Ироқ барои матолиби худ аз манобеъи форсӣ истифода мекунанд, бавижа дар заминаи масоъили рӯшанфикрӣ, фарҳангӣ ва торихӣ”

Манобеъ:
1. “Курдони гаравгон ва масъалаи курд дар Туркия” навиштаи Г.П. Окупуф ва М.О. Ҳисоруф. Тарҷумаи Сируси Эзадӣ.

2. “Курдон ва таъаллуқи қавмӣ ва торихии онон” навиштаи Рашиди Ёсамӣ

3. Торнамоҳои: http://www.cogsci.ed.ac.uk/, http://www.voanews.com/, archief.nrc.nl

"دیوانگی. سال ٩٣"/"Девонагӣ. Соли 93"

سه‌شنبه، ١١ فروردین ١٣٨٨

مثل این که سال نو ١٣٨٨، سال امیدها و بیداری‌ها برای تاجیکستان خواهد بود. با آمدن نوروز و آمدن بهار و رستاخیز طبیعت، شاید رستاخیز در مغزهای ما هم روی دهد. باز هم تاریخ ٢٥٠٠ ساله‌ی ایران تکرار می‌شود و یک فردی به میدان می‌براید تا در زمان بدبختی و پستی‌های روزگارمان به ما هوشدار دهد، که "ای مردم! اگر بیدار نشوید، فردا نابود خواهید شد!" جای شگفتزدگی هم نیست، که این بانگ از یک فرد فرهنگی بر می‌آید. شاید متوجه شدید، که منظورم برزو عبدالرزاق است.

چندی از تارنگارهای تاجیکستان درمورد قضیه‌ی نمایشنامه‌ی تازه‌ی برزو عبدالرزاق مطالبی نشر نمودند. در این میان، به ویژه از تارنگار یک درویش سپاسگذارم که یک مطلب بسیار خوبی‌را در این زمینه نشر نموده. تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی نیز این مسأله‌را خوب پوشش نمود. همان طوری که برخی از عزیزان حتماً خبر دارند، نماشنامه‌ی تئاتری برزو عبدالرزاق با نام "دیوانگی. سال ٩٣"، که در آستانه‌ی نوروز، ٢٧ اسفند پارسال (١٧ مارس سال جاری میلادی)، به نمایش گذاشته شد، از طرف وزارت فرهنگ تاجیکستان ممنوع شد. علت آن هم "دعوت به آشوب و یا انقلاب در این نمایشنامه خوانده شد." نمایشنامه‌ی مذکور در باره‌ی حوادث انقلاب فرانسه در قرن ١٢ (قرن ١٨میلادی) است، که در چشم دولتمندان تاجیکستان شبیه حوادث سال‌های ١٣٧٠ (١٩٩٠ میلادی) تاجیکستان نمود. نام نمایشنامه هم "دیوانگی. سال ٩٣" است و سال ١٩٩٣ میلادی (١٣٧١-١٣٧٢ خورشیدی) در تاجیکستان سال‌های مدهش جنگ داخلی بود. سال ١٧٩٣ میلادی (١١٧٢ خورشیدی) در فرانسه نیز "سلطنت دهشت" آغاز یافته بود. اخیراً، امروز، پس از مذاکرات برزو عبدالرزاق با نمایندگان وزارت فرهنگ، این نمایشنامه دوباره، با برخی تغییرات و گذشته از همه، با تغییر نام آن از "دیوانگی. سال ٩٣" به "دیوانگی. سال ١٧٩٣"، روی صحنه آمد.

آقای عبدالرزاق واقعاً به همه نشان داد که یک شخسیت میهن‌دوست و شخسیست که در اصل نگران آینده‌ی ملت و مرز و بوم است. قسمت‌هایی از سخنان او در تارنمای بی‌بی‌سی و همچنین روی تارنگار یک درویش نشر شد، که برایم خیلی جالب بود. سخنانی که گفته شد خقیقت تلخ امروز تاجیکستان است. آقای عبدالرزاق همچنین اشره نمود، که مشکل اساسی تاجیکستان بحران حویت است و به گفت او، "...ملت ما غرور خودرا گم کرده‌است."

نکته‌ی بسیار جالبی‌را که برزو عبدالرزاق به تصویر کشید، گرفتاری مردم تاجیکستان در روسیه است:
با ما چیزی شده، بچه‌ها. مسأله آن نیست، که روسیه یا کس دیگر با ما بدرفتاری می‌کند. با ما چیزی شده. با مهاجران کاری ما، که یک دیگری‌را می‌خورند. خودرا پست زده، همدیگری‌را می‌خورند... چون... آن‌ها از این جا بار خیانت به یکدیگری‌را، بی احترامی‌را با خود می‌برند. یک اسفرگی‌را می‌کشند، کولابی‌ها می‌گویند، "خَی، یهَ اسفرگی بودَی-دهَ!" یک پنجکنتی‌را می‌کشند، می‌گویند، "خَی، پنجکنتی بودَست-دهَ!" کولابیهَ (کولابی‌را) می‌کشند، میگون (می‌گیوند) کولابیهَ کشتست.

سخن‌های زیادی در این باره می‌گوید که در واقع به هویت و غرور تک‌تک ما بر می‌گردد. در واقع، مشکل مردم ما این است که بیرون از خانواده‌ی خود فکر نمی‌کنیم (و گاهی منطقه). چرا وقتی سرمان‌را از تنمان جدا می‌کنند، کسی اعتراض نمی‌کند؟ راستی، یادم نیست در کجا خوانده بودم، ولی کسی گفته بود، که اگر ما با همین راه برویم، از یک ملیت جمشیدی، به یک ملیت دژومشودی (Dzhumshudi) تبدل خواهیم یافت. (واژه "دژومشود" برگفته از یک نمایشنامه‌ی تحقیرآمیز علیه تاجیکان در تلویزیون روسیه، با نام "روشن و دژومشود" است).

تا کی در این خواب‌آلودی خواهیم بود؟ من هم، درست مثل برزو عبدالرزاق، مردم‌را به انقلاب یا خود شورش سیاسی دعوت نمی‌نمایم. همان طوری که پیشتر گفته‌ام – مشکل دولت تاجیکستان از خود ما بر می‌آید، چون دولت تاجیکستان جزئی از ملت است. دولت بیانگر چه گونگی ملت است. دولت در این حال است، چون ملت در این حال است. ما که خود هویت ملی، غرور ملی، اتهاد ملی نداریم، چه گونه می‌توانیم انتظارآن‌را داشته باشیم که دولت واقعاً مردمی باشد؟ ما خود مگر می‌دانیم، از دولت چه می‌خواهیم؟ نه، عزیزان! ما خود نمی‌دانیم چه می‌خواهیم، چون نمی‌دانیم، که کیستیم. ما به انقلاب مغزها، به انقلاب افکار نیاز داریم. مشکل تاجیکستان در سال‌های ١٣٧٠ (١٩٩٠ میلادی) آن بود، که دعوت "از خواب گران خیز!" بود. مردم بخیست، ولی بیدار نبود... مردم مثل "زامبی"هایی که در فیلم‌های هالیوود می‌بینیم، بودند و نادیده و ندانسته یکدیگری‌را کشتند. آری، دوستان! از خواب گران خیستن به دردمان نمی‌خورد. ما می‌باید "از خواب گران بیدار شویم." بدانیم کیستیم و از کجا می‌آییم. تنها آن زمان می‌توانیم درک کنیم، که کجا باید رفت. امیدوارم، که این بانگ حقیقت به گوش مردم برسد و مغزهای خوابیده‌ی ما بیدار شوند. حکومت هم باید با این بانگ بیدار شود، چون حکومت هم قسمتی از مردم است.

Сешанбе, 11 фарвардини 1388

Мисли ин ки соли нави 1388 соли умедҳову бедориҳо барои Тоҷикистон хоҳад буд. Бо омадани Наврӯз ва омадани баҳору растохези табиъат, шояд растохез дар мағзҳои мо ҳам рӯй диҳад. Боз ҳам торихи 2500 солаи Эрон такрор мешавад ва як фарде ба майдон мебарояд, то дар замони бадбахтӣ ва пастиҳои рӯзгорамон ба мо ҳушдор диҳад, ки “Эй мардум! Агар бедор нашавед, фардо нобуд хоҳед шуд!” Ҷойи шигифтзадагӣ ҳам нест, ки ин бонг аз як фарди фарҳангӣ бар меояд. Шояд мутаваҷҷеҳ шудед, ки манзурам Барзу Абдурраззоқ аст.

Чанде аз торнигорҳои Тоҷикистон дар мавриди қазияи намоишномаи тозаи Барзуи Абдурраззоқ матолибе нашр намуданд. Дар ин миён, ба вижа аз торнигори Як Дарвеш сипосгузорам, ки як матлаби бисёр хуберо дар ин замина нашр намуда. Телевизюни Форсии БӣБӣСӣ низ ин масъаларо хуб пӯшиш намуд. Ҳамон тавре, ки бархе аз азизон ҳатман хабар доранд, намоишномаи теотрии Барзуи Абдурразоқ бо номи “Девонагӣ. Соли 93”, ки дар остонаи Наврӯз, 27 исфанди порсол (17 морси соли ҷории мелодӣ), ба намоиш гузошта шуд, аз тарафи Вазорати фарҳанги Тоҷикистон мамнӯъ шуд. Иллати он ҳам, “даъват ба ошӯб ва ё инқилоб дар ин намоишнома хонда шуд.” Намоишномаи мазкур дар бораи ҳаводиси инқилоби Фаронса дар қарни XII (қарни XVIII мелодӣ) аст, ки дар чашми давлатмандони Тоҷикистон шабеҳи ҳаводиси солҳои 1370 (1990-и мелодӣ)-и Тоҷикистон намуд. Номи намоишнома ҳам “Девонагӣ. Соли 93” аст ва соли 1993-и мелодӣ (1371-1372-и хуршедӣ) дар Тоҷикистон солҳои мудҳиши ҷанги дохилӣ буд. Соли 1793-и мелодӣ (1172-и хуршедӣ) дар Фаронса низ “Салтанати даҳшат” оғоз ёфта буд. Ахиран, имрӯз, пас аз музокироти Барзуи Абдурраззоқ бо намояндагони Вазорати фарҳанг, ин намоишнома дубора, бо бархе тағйирот, ва гузашта аз ҳама бо тағйири номи он аз “Девонагӣ. Соли 93” ба “Девонагӣ. Соли 1793”, рӯйи саҳна омад.

Оқои Абдурраззоқ воқеъан ба ҳама нишон дод, ки як шахсест меҳандӯст ва шахсест, ки дар асл нигарони ояндаи миллат ва марзу бум аст. Қисматҳое, аз суханони ӯ дар торнамои БӣБӣСӣ ва ҳамчунин рӯйи торнигори Як Дарвеш нашр шуд, ки бароям хеле ҷолиб буд. Суханоне, ки гуфта шуд ҳақиқати талхи имрӯзи Тоҷикистон аст. Оқои Абдурраззоқ ҳамчунин ишора намуд, ки мушкили асосии Тоҷикистон бӯҳрони ҳуввият аст ва ба гуфти ӯ, “миллати мо ғурури худро гум кардааст.”

Нуктаи бисёр ҷолиберо, ки Барзуи Абдурразоқ ба тасвир кашид, гирифтории мардуми Тоҷикистон дар Русия аст:
Бо мо чизе шуда, бачаҳо. Масъала он нест, ки Русия ё каси дигар бо мо бадрафторӣ мекунад. Бо мо чизе шуда. Бо муҳоҷирони кории мо, ки якдигариро мехӯранд. Худро паст зада, ҳамдигариро мехӯранд... Чун... Онҳо аз ин ҷо бори хиёнат ба якдигариро, бе эҳтиромиро бо худ мебаранд. Як исфарагиро мекушанд, кӯлобиҳо мегӯянд, “Хай, я исфарагӣ будай-да!” Як панҷакентиро мекушанд, мегӯянд, “Хай, панҷакентӣ будаст-да!” Кӯлобия (кӯлобиро) мекушанд, мегӯн (мегӯянд), кӯлобия куштаст.

Суханҳои зиёде дар ин бора мегӯяд, ки дар воқеъ ба ҳуввият ва ғурури так-таки мо бар мегардад. Дар воқеъ, мушкили мардуми мо ин аст, ки берун аз хонаводаи худ фикр намукунем (ва гоҳе минтақа). Чаро вақте сарамонро аз танамон ҷудо мекунанд, касе эътироз намекунад? Ростӣ, ёдам нест дар куҷо хонда будам, вале касе гуфта буд, ки агар мо бо ҳамин роҳ биравем, аз як миллияти ҷамшедӣ, ба як миллияти джумшудӣ табдил хоҳем ёфт. (Вожаи “джумшуд” баргирифта аз як намоишномаи таҳқиромез алайҳи тоҷикон дар телевизюни Русия, бо номи “Равшан ва Джумшуд аст”).

То кай дар ин хоболудӣ хоҳем буд? Ман ҳам, дуруст мисли Барзуи Абдурраззоқ, мардумро ба инқилоб ё худ шӯриши сиёсӣ даъват наменамоям. Ҳамон тавре, ки пештар гуфтаам – мушкили давлати Тоҷикистон аз худи мо бар меояд, чун давлати Тоҷикистон ҷузъе аз миллат аст. Давлат дар ин ҳол аст, чун миллат дар ин ҳол аст. Мо ки худ ҳуввияти миллӣ, ғурури миллӣ, иттиҳоди миллӣ надорем, чӣ гуна метавонем интизори онро дошта бошем, ки давлат воқеъан мардумӣ бошад? Мо худ магар медонем, аз давлат чӣ мехоҳем? На, азизон! Мо худ намедонем чӣ мехоҳем, чун намедонем, ки кистем. Мо ба инқилоби мағзҳо, ба инқилоби афкор ниёз дорем. Мушкили Тоҷикистон дар солҳои 1370 (1990-и мелодӣ) он буд, ки даъват “аз хоби гарон хез!” буд. Мардум бихест, вале бедор набуд... Мардум мисли “зомбӣ”-ҳое, ки дар филмҳои Ҳоливуд мебинем, буданд ва нодидаву надониста, якдигариро куштанд. Оре, дӯстон! Аз хоби гарон хестан, ба дардамон намехӯрад. Мо мебояд “аз хоби гарон бедор шавем!” Бидонем кистему аз куҷо меоем. Танҳо он замон метавонем дарк кунем, ки куҷо бояд рафт. Умедворам, ки ин бонги ҳақиқат ба гӯши мардум бирасад ва мағзҳои хобидаи мо бедор шаванд. Ҳукумат ҳам бояд бо ин бонг бедор шавад, чун ҳукумат ҳам қисмате аз мардум аст.

دانشنامه‌ی ایرانیکا/Донишномаи Эронико

پنج‌شنبه، ٦ فروردین ١٣٨٨

این هفته، از ١ تا ٨ فروردین (٢١ تا ٢٨ مارس میلادی)، "هفته‌ی بین المللی فرهنگ ایرانی" است. این هفته با تشبث مرکز ایران‌شناسی داشنگاه کلمبیا افتطاح شد. مرکز ایران‌شناسی دانشگاه کلمبیا، با رهبری جناب آقای دکتر احسان یارشاطر، سال‌هاست که سر دانشنامه‌ی ایرانیکا (Encyclopædia Iranica) کار می‌کند. حدود ٣٦ سالی پیش پروژه‌ی بزرگی با هدایت این بزرگمرد، احسان یارشاطر، آغز گردید. حدود ٣٦ سال است که ایران‌دوستان، عاشقان فرهنگ، زبان، تمدن و هنر بزرگ ایران بر سر این دانشنامه کار می‌کنند. دانشنامه‌ی ایرانیکا واقعاً هم دانشنامه‌ی ایران است، چون تمام سرزمین‌های ایرانی‌را در بر می‌گیرد. در نظر است که تمام ایران بزرگ در این داشنامه پوشش خواهد شد و به انگلیسی تمام این سرزمین‌هارا Iranian Cultural Continent یا خود قاره‌ی فرهنگی ایران خوانده‌اند. تا به حال ١٣ جلد از ٤٥ جلد این اثر ماندگار به چاپ رسیده.

کارمندان فداکار ایرانیکا در یکی از بناهای دانشگاه کلمبیا، واقع در شهر نیو یورک آمریکا این کار بزرگی‌را انجام می‌دهند. آن دفتری که در اختیار دانشنامه گذاشته شده، یک دفتریست کچک و درویشانه و شاید به بسیاری نظرناگیر هم باشد. ولی هر کسی که وارد این درگاه می‌شود، با تمام وجود احساس می‌کند که یک کار بزرگ و ماندگاری در داخل این در و دیوار به انجام می‌رسد. کاری که سر آن تنها با مهر بی پایان می‌توان کار کرد. شاید برای برخی جالب و عجیب نماید که کارمندان این درگاه حقوق هم درنمی‌آرند. گذشته از آن، در طول تاریخش، دانشنامه‌ی ایرانیکا با چندین مشکلاتی رو به رو شده، که آینده‌ی آن‌را در خطر گذاشته. بخشی از مشکلات ایرانیکا مبلغ‌گذاری بوده. ولی آن‌هایی که روی ایرانیکا کار می‌کنند، بویژه استاد یارشاطر، رهبر و پدر این دانشنامه و این درگاه، به همگان ثابت نمودند که مهر گرم و جوشان ایشان هیچ گاه نمی‌گذارد که این پروژه‌ی بزرگ وا بماند و کوشش خودرا دوام دادند.

شاید امروز برخی اهمیتت دانشنامه‌ی ایرانیکارا درک نمی‌کنند، ولی آن از اثرهای ماندگار ایران خواهد بود، که مطمئناً جهان‌را با فرهنگ ایرانی و با سهم تمدن ایران در تمدن جهان آشنا خواهد کرد. چند سالی پس این دانشنامه منبع اساسی هویت ما بیرون از مرزهای ایران بزرگ خواهد شد و مایه‌ی سربلندی هر ایرانی خواهد بود. منتظیر آن روز فرخنده و خجسته‌ای هستم که ٤٥ جلد ایرانیکا با رهبری استاد گرامی‌قدر، احسان یارشاطر، نشر گردد. این روز جشن و سرور هر فرد ایرانی خواهد بود.

Панҷшанбе, 6 фарвардини 1388

Ин ҳафта, аз 1 то 8 фарвардин (21 то 28 морси мелодӣ), Ҳафтаи байнулмиллалии фарҳанги эронӣ аст. Ин ҳафта бо ташаббуси Маркази эроншиносии Донишгоҳи Кулумбиё ифтитоҳ шуд. Маркази эроншиносии Донишгоҳи Кулумбиё, бо раҳбарии Ҷаноби оқои дуктур Эҳсони Ёршотир, солҳост ки сари Донишномаи Эронико (Encyclopædia Iranica) кор мекунад. Ҳудуди 36 соле пеш перужаи бузурге бо ҳидояти ин бузургмард, Эҳсони Ёршотир, оғоз гардид. Ҳудуди 36 сол аст, ки эрондӯстон, ошиқони фарҳанг, забон, тамаддун ва ҳунари бузурги Эрон бар сари ин донишнома кор мекунанд. Донишномаи Эронико воқеъан ҳам донишномаи Эрон аст, чун тамоми сарзаминҳои эрониро дар бар мегирад. Дар назар аст ки тамоми Эрони Бузург дар ин донишнома пӯшиш хоҳад шуд ва ба инглисӣ тамоми ин сарзаминҳоро Iranian Cultural Continent ё худ Қораи фарҳангии Эрон хондаанд. То ба ҳол 13 ҷилд аз 45 ҷилди ин асари мондагор ба чоп расида.

Кормандони фидокори Эронико дар яке аз биноҳои донишгоҳи Кулумбиё, воқеъ дар шаҳри Ню Юрки Омрико ин кори бузургеро анҷом медиҳанд. Он дафтаре, ки дар ихтиёри Донишнома гузошта шуда, дафтарест кӯчаку дарвешона ва шояд ба бисёрӣ назарногир ҳам бошад. Вале ҳар касе ки вориди ин даргоҳ мешавад, бо тамоми вуҷуд эҳсос мекунад, ки як кори бузургу мондагоре дар дохили ин дару девор ба анҷом мерасад. Коре, ки сари он танҳо бо меҳри бе поёне метавон кор кард. Шояд барои бархе ҷолибу аҷиб намояд, ки кормандони ин даргоҳ ҳукук ҳам дар намеоранд. Гузашта аз он, дар тӯли торихаш Донишномаи Эронико бо чандин мушкилоте рӯ ба рӯ шуда, ки ояндаи онро дар хатар гузошта. Бахше аз мушкилоти Эронико маблағгузорӣ буда. Вале онҳое, ки рӯйи Эронико кор мекунанд, бавижа Устод Ёршотир, раҳбар ва падари ин доишнома ва ин даргоҳ, ба ҳамагон собит намуданд, ки меҳри гарму ҷӯшони эшон ҳеч гоҳ намегузорад, ки ин перужаи бузург во бимонад ва кӯшиши худро давом доданд.

Шояд имрӯз бархе аҳамияти Донишномаи Эроникоро дарк намекунанд, вале он аз асарҳои мондагори Эрон хоҳад буд, ки мутмаъинан ҷаҳонро бо фарҳанги эронӣ ва бо саҳми тамаддуни Эрон дар тамаддуни ҷаҳон ошно хоҳад кард. Чанд соле пас ин донишномаи манбаъи ҳуввияти мо берун аз марзҳои Эрони Бузург хоҳад шуд ва мояи сарбаландии ҳар эронӣ хоҳад буд. Мунтазири он рӯзи фархундаву хуҷастае ҳастем, ки 45 ҷилди Эронико бо раҳбарии Устоди гиромиқадр, Эҳсони Ёршотир, нашр гардад. Ин рӯзи ҷашну сурури ҳар фарди эронӣ хоҳад буд.

نوروز پیروز/Наврӯз пирӯз

آدینه، ٣٠ اسفند ١٣٨٧

ساعاتی تا تحویل سال نو ١٣٨٨ مانده. می‌خواستم همه‌ی شما، هم‌میهنان عزیزرا، با این جشن پرشکوه و باستانی مبارکباد بگویم. امیدوارم که این سال نو برای تک تک شما سال خوشی، شادی، فراوانی و سلامتی باشد. این سال‌را همه‌ی ما با امیدهایی در قلبمان پیشواز می‌گیریم و امید بر خدای‌را که همه‌ی این امیدهای نیک ما به واقعیت تبدل بیابند.

می‌خواستم در این لحظات از ریشه‌های جشن نوروز طبق روایت حکیم ابوالقاسم فردوسی بزرگوار یادآور شویم.

در شاهنامه آمده که نوروزرا جمشید شاه به میان آورد. این شاه داددهنده و خردمند پس از پنجاه سال حکمرانی نوروزرا به میان آورد. چنان که فردوسی بزرگوار فرموده:

چنین سال پنجه، برنجید نیز

ندید از هنر بر خرد بسته چیز
همه کردنی‌ها چو آمد به جای

ز جای مهی برتر آورد پای
به فرّ کیانی یکی تخت ساخت

چه مایه بدو گوهر اندر نشاخت
که چون خواستی، دیو برداشتی

ز هامون به گردون برافراشتی
چو خورشید تابان میان هوا

نشسته بر او شاه فرمانروا
جهان انجمن شد بر آن تخت اوی

شگفتی فرومانده از بخت اوی
به جمشیدبر گوهر افشاندند

مران روزرا روز نو خواندند
سر سال نو هرمز فرودین

برآسود از رنج و ز درد و کین
بزرگان به شادی بیاراستند

می و جام و رامشگران خواستند
چنین جشن فرّخ از آن روزگار

به ما ماند از آن خسروان یادگار

در این سال و همیشه شاد و خرم و فرخنده باشید؛ و نور ایزدی همیشه با شما باد!

Одина, 30 исфанди 1387

Соъоти то таҳвили соли нави 1388 монда. Мехостам ҳамаи шумо, ҳаммеҳанони азизро, бо ин ҷашни пуршукӯҳ ва пуршукӯҳ ва бостонӣ муборакбод бигӯям. Умедворам, ки ин соли нав барои так таки шумо соли хушӣ, шодӣ, фаровонӣ ва саломатӣ бошад. Ин солро ҳамаи мо бо умедҳое дар қалбамон пешвоз мегирем ва умед бар худойро, ки ҳамаи ин умедҳои неки мо ба воқеъият табдил ёбанд.

Мехостам дар ин лаҳазот аз решаҳои ҷашни Наврӯз тибқи ривояти Ҳаким Абулқосими Фирдавсӣ ёдовар шавем.

Дар Шоҳнома омада, ки Наврӯзро Ҷамшедшоҳ ба миён овард. Ин шоҳ доддиҳанда ва хирдманд пас аз панҷоҳ соли ҳукмронӣ Наврӯзро ба миён овард. Чунон ки Фирдавсии бузургвор фармуда:

Чунин сол панҷаҳ биранҷид низ
Надид аз ҳунар бар хирад баста чиз
Ҳама карданиҳо чу омад ба ҷой
Зи ҷойи меҳе бартар овард пой
Ба фарри Каёнӣ яке тахт сохт
Чӣ моя бадӯ гавҳар андар нишохт
Ки чун хостӣ, дев бардоштӣ
Зи ҳомун ба гардун барафроштӣ
Чу хуршеди тобон миёни ҳаво
Нишаста бар ӯ шоҳи фармонраво
Ҷаҳон анҷуман шуд бар он тахти ӯй
Шигифтӣ фурӯмонда аз бахти ӯй
Ба Ҷамшедбар гавҳар афшонданд
Мар-он рӯзро рӯзи нав хонданд
Сари соли нав ҳармуз фарвадин
Баросуд аз ранҷу зи дарду кин
Бузургон ба шодӣ биёростанд
Майу ҷому ромишгарон хостанд
Чунин ҷашни фаррух аз он рӯзгор
Ба мо монд аз он хусравон ёдгор
Дар ин сол ва ҳамеша шоду хуррам ва фархунда бошед; ва нури эзадӣ ҳамеша бо шумо бод!

جشن اسفندگان فرخنده باد!/Ҷашни Исфандгон фархунда бод!

دوشنبه، ٥ اسفند ١٣٨٧

امروز، ٥ اسفند، جشن اسفندگان است. این جشن نیکو، زیبا و قشنگ گذشتگانمان‌را به شما، بانوان و دوشیزگان و مادران عزیز و گرانبها شاد باش می‌گویم. ٥ اسفند روز گرامیداشت زمین در ایران باستان بوده. چون زمین عطاکننده‌ی مهر است و همه‌ی انسان‌هارا در آغوش خود نگه می‌دارد و همچون مادر غم‌خوار و مهربان همیشه مارا در امان خود نگه می‌دارد، نیاکانمان بانوان‌را در این روز گرامی می‌داشتند. این است که در این روز مردها تمام کارهای روزمره‌ی خانمان‌ و مادرهایشان‌را خود انجام می‌دادند و شوهرها به زن‌هایشان هدایایی پیشکش می‌نمودند.

متأسفانه ما امروز از پی همه چیز بیگانه هستیم و در سرزمین ما روز والنتاین نیز رایج شده. این در حالیست که ما نمی‌دانیم خودمان هم از چنین روزها فراوان در فرهنگمان داریم که پرمعناتر هستند و از فرهنگ و پاره‌ای از هویت ما هستند. همان طوری که حافظ شیراز فرمده:

سال‌ها دل طلب جام جم از ما می‌کرد
وآن چه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد

در این روز خجسته درود بیکران‌را به بانوان نازنین و سربلند و مادران مهربان و شیرزن ایران‌زمین می فرستم و دست شما‌را می‌بوسم. شما ستاره‌ی درخشان این ملت هستید، که امید و آرزو برای آینده‌ی نیک ملت‌را در قلب‌هایمان جا داده‌اید. به گفته‌ی شاعر شیرین‌سخن ایرانی میرزا ترسون زاده:

زن اگر آتش نمی‌بود خام می‌ماندیم ما
نارسیده باده‌ای در جام می‌ماندیم ما
زن اگر مارا نبخشید عمر با وفا،
بی تخلص، بی نسب، بی نام می ماندیم ما

ما پاسدار و پاسبان همیشگی شما و این مرز و بوم هستیم. آسوده باشید...

Душанбе, 5 исфанди 1387

Имрӯз, 5 исфанд, ҷашни Исфандгон аст. Ин ҷашни некӯ, зебо ва қашанги гузаштагонамонро ба шумо, бонувону дӯшизагон ва модарони азизу гаронбаҳо шод бош мегӯям. 5 исфанд рӯзи гиромидошти замин дар Эрони Бостон буда. Чун замин атокунандаи меҳр асту ҳамаи инсонҳоро дар оғӯши худ нигаҳ медорад ва ҳамчун модари ғамхору меҳрабон ҳамеша моро дар амони худ нигаҳ медорад, ниёконамон бонувонро дар ин рӯз гиромӣ медоштанд. Ин аст, ки дар ин рӯз мардҳо тамоми корҳои рӯзмарраи хонумону модарҳояшонро худ анҷом медоданд ва шавҳарҳо ба занҳояшон ҳадоёе пешкаш менамуданд.

Мутаасифона, мо имрӯз аз пайи ҳама чизи бегона ҳастем ва дар сарзамини мо Рӯзи Волентин низ роиҷ шуда. Ин дар ҳолест, ки мо намедонем худамон ҳам аз чунин рӯзҳо фаровон дар фарҳангамон дорем, ки пурмаънотар ҳастанд ва порае аз ҳуввияти мо ҳастанд. Ҳамон тавре, ки Ҳофизи Шероз фармуда:

Солҳо дил талаби Ҷоми Ҷам аз мо мекард
В-он чӣ худ дошт, зи бегона таманно мекард

Дар ин рӯзи хуҷаста дуруди бекаронро ба бонувони нозанину сарбаланд ва модарони меҳрабону шерзани Эронзамин мефиристам ва дасти шуморо мебӯсам. Шумо ситораи дурахшони ин миллат ҳастед, ки умеду орзу барои ояндаи неки миллатро дар қалбҳоямон ҷо додаед. Ба гуфтаи шоири ширинсухани эронӣ, Мирзо Турсунзода:

Зан агар оташ намебуд, хом мемондем мо
Норасида бодае дар ҷом мемондем мо
Зан агар моро набахшид умри бо вафо,
Бе тахаллус, бе насаб, бе ном мемондем мо.

Мо посбону посдори ҳамешагии шумо ва ин марзу бум ҳастем. Осуда бошед...

پاسخ بخش جهانی بی‌بی‌سی به گلایه‌های تاجیکان/Посухи бахши ҷаҳонии Бӣ-Бӣ-Сӣ ба гилояҳои тоҷикон

چهارشنبه، ٢٣ بهمن ١٣٨٧

متن زیررا از تارنگار یک درویش می‌آورم و بسیار سپاسگذارم.

این نامه بار دیگر ثابت کرد که یکی از مشکالات اساسی زبانی و فرهنگی ایرانیان فرارود (تاجیکان) دبیره‌ی تحریمی سیریلیک است که هم درجه‌ی زبان‌دانی‌امان‌را فرسوده و هم مارا از همقومانمان جدا کرده است.

بهروز آفاق، رییس بخش آسیا و اقیانوسیه‌ی بخش جهانی بی‌بی‌سی، در این روزها در پاسخ به نامه‌های بی‌شمار روشنفکران تاجیک، که از نحوه‌ی پوشش رویدادهای تاجیکستان توسط شبکه‌ی تازه‌تأسیس تلویزیون بی‌بی‌سی پارسی گلایه کرده‌اند، پاسخ همسانی‌را به زبان انگلیسی می‌فرستد که ترجمه‌ی پارسی آن‌را در زیر می‌آوریم:

بسیار سپاسگذارم که نگرانی‌های خود در باره‌ی پوشش رویدادهای تاجیکستان توسط بخش پارسی بی‌بی‌سی‌را با ما در میان گذاشته‌اید. ما از بازخزد (feedback) استقبال می‌کنیم و با تکیه بر آن به برانامه‌های خود بهبود می‌بخشیم. ما شماری نامه‌های همگون دریافت کردیم، که عین نامه‌ی شماست و با احتمال زیاد هم‌آهنگ شده‌اند. من به همه‌ی فرستنده‌های این نامه همین پاسخ زیررا خواهم فرستاد.

ما نگرانی‌های شما در باره‌ی تلویزیون پارسی‌را در هیأت مدیره بررسی کردیم و در حال انجام برخی تغییرات هستیم. زمان شهر دوشنبه در جدول اعلام پخش برنامه‌ها افزوده شد. با این تصور که بیشتر بینندگان در تاجیکستان خط پارسی‌را نمی‌خوانند، ما در آغاز از این کار صرف نظر کرده بودیم. ولی ما متوجه اهمیت نمادین افزودن زمان دوشنبه به جدول هستیم و این ایرادرا اصلاح کرده‌ایم. ما همچنین قصد داریم شمار بیشتری از شهرهای تاجیکستان‌را شامل جدول آب و هوا کنیم.

مهمتر از آن، مشکل فنی ارسال فیلم از تاجیکستان، که در آغاز وجود داشت، برطرف شده‌است. امیدوارم تا کنون متوجه جریان ثابت گزارش‌های اصیل ما از خبرنگارمان در دوشنبه شده باشید. ما همچنین خبرهای مهم تاجیکستان‌را پخش کرده‌ایم و در باره‌ی آن‌ها با کارشناسان در استودیوهای لندنی‌امان گفت و گوها کرده‌ایم. من به شما اطمینان می‌دهم که ما در باره‌ی بینندگان تاجیکمان و پوشش رویدادهای تاجیکستان بسیار متعهید هستیم. امیدوارم شما این بازتاب‌را در برنامه‌های تلویزیون پارسی ببنید.

در مورد تذکر شما در باره‌ی برنامه‌های رادیویی تاجیکی، باید دگویم که به دلیل مخالفت مقامات تاجیکستان با پخش برنامه‌های ما از طریق دو فرستنده‌ی موج "اف ام" (FM) ما در دوشنبه و خجند و کاهش شدید شمار شنوندگان ما در تاجیکستان، مجبور شدیم سال گذشته برنامه‌ی ویژه‌ی تاجیکی‌را ببندیم. با وجود این، ما طیف وسیعی از برنامه‌های رادیویی پارسی خودرا حفظ کرده‌ایم، که برنامه‌ی موسیقی تاجیکی نیز شامل آن‌هاست و شنوندگان ما می‌توانند روی موجهای کوتاه و میانه آن‌را بشنوند.

شما از صفحه‌ی تاجیکی تارنمای پارسی بی‌بی‌سی نیز یادآور شده‌اید. تصمیم در باره‌ی لغو صفحه‌ی آمیخته‌ی پارسی/سیریلیک به آن دلیل گرفته شد، که آن صفحه کاربران‌را گیچ می‌کرد و تکلیف روشنی نداشت. از این رو تصمیم کرفتیم صفحه‌ی جداگانه‌ی ویژه‌ای‌را به خط سیریلیک داشته باشیم، که مختص کاربران تاجیک است و رویدادهای مهم تاجیکی‌را به خط پارسی هم برای کاربران ایرانی و افغانمان در صفحه‌ی نخست تارنما منتشر می‌کنیم. ولی نگرانی شما در باره‌ی جایگاه پایین صفخه‌ی سیریلیک‌را در مد نظر داریم و تلاش می‌کنیم راه برجسته‌تر کردن صفحه‌ی سیریلیک‌را بیابیم.

من می‌خواهم بار دیگر از شما تشکر کنم، که نگرانی‌های خودرا با ما در میان گذاشتید و از هواخواهی باحرارتان از تلویزیون پارسی سپاسگذارم. ما از آغاز کار شبکه‌ی پارس‌زبان تلویزیونمان با شدت خرسند هستیم و باور داریم که ان در پهنه‌ی رسانه‌ای جهان پارسی‌زبانان جایگاه تعیین کننده‌ای خواهد داشت. این رسانه از منابع بین الملل عظیم بی‌بی‌سی کار خواهد گرفت تا برای مخاتبان پارسی‌گویش در سراسر جهان، از جمله در تاجیکستان، برنامه بسازد. امیدوارم شما فرصت تماشای این برنامه‌هارا داشته‌اید و شاهد بهتر شدن پوشش رویدادهای تاجیکستان از آغاز کار شبکه تا کنون شده‌اید.

با بهترین آرزوها

بهروز آفاق
رییس بخش آسیا و اقیانوسیه
بخش جهانی بی‌بی‌سی

Чаҳоршанбе, 23 баҳмани 1387

Матни зерро аз торнигори Як Дарвеш меоварам ва бисёр сипосгузорам.

Ин нома бори дигар собит кард, ки яке аз мушколоти асосии забонию фарҳангии эрониёни Фароруд (тоҷикон) дабираи таҳримии сирилик аст, ки ҳам дараҷаи забондониамонро фарсуда ва ҳам моро аз ҳамқавмонамон ҷудо карда аст.

Беҳрӯзи Офоқ, раиси бахши Осиё ва Уқёнусияи бахши ҷаҳонии Бӣ-Бӣ-Сӣ, дар ин рӯзҳо дар посух ба номаҳои бешумори равшанфикрони тоҷик, ки аз наҳваи пӯшиши рӯйдодҳои Тоҷикистон тавассути шабакаи тозатаъсиси телевизюни Бӣ-Бӣ-Сии порсӣ гилоя кардаанд, посухи хамсонеро ба забони инглисӣ мефиристад, ки тарҷумаи порсии онро дар зер меоварем:

Бисёр сипосгузорам, ки нигарониҳои худ дар бораи пӯшиши рӯйдодҳои Тоҷикистон тавассути бахши порсии Бӣ-Бӣ-Сиро бо мо дар миён гузошаед. Мо аз бозхӯрд (feedback) истиқбол мекунем ва бо такя бар он ба барномаҳои худ беҳбуд мебахшем. Мо шуморе номаҳои ҳамгун дарёфт кардем, ки айни номаи шумост ва ба эҳтимоли зиёд, ҳамоҳанг шудаанд. Ман ба ҳамаи фиристандаҳои ин нома ҳамин посухи зерро хоҳам фиристод.

Мо нигарониҳои шумо дар бораи телевизюни порсиро дар хайъати мудира баррасӣ кардем ва дар ҳоли анҷоми бархе тағйирот ҳастем. Замони шаҳри Душанбе дар ҷадвали эъломи пахши барномаҳо афзуда шуд. Бо ин тасаввур, ки бештари бинандагон дар Тоҷикистон хатти порсиро намехонанд, мо дар оғоз аз ин кор сарфи назар карда будем. Вале мо мутаваҷҷеҳи аҳамияти намодини афзудани замони Душанбе ба ҷадвал ҳастем ва ин эродро ислоҳ кардаем. Мо ҳамчунин қасд дорем шумори бештаре аз шаҳрҳои Тоҷикистонро шомили ҷадвали обу ҳаво кунем.

Муҳимтар аз он, мушкили фаннии ирсоли филм аз Тоҷикистон, ки дар оғоз вуҷуд дошт, бартараф шудааст. Умедворам то кунун мутаваҷҷеҳи ҷараёни собити гузоришҳои асили мо аз Хабарнигорамон дар Душанбе шуда бошед. Мо ҳамчунин хабарҳои муҳимми Тоҷикистонро пахш кардаем ва дар бораи онхо бо коршиносон дар студиюҳои ланданиамон гуфтугӯҳо кардаем. Ман ба шумо итминон медиҳам, ки мо дар баробари бинандагони тоҷикамон ва пӯшиши рӯйдодҳои Тоҷикистон бисёр мутаъаҳҳид ҳастем. Умедворам шумо бозтоби ин мавзӯъро дар барномаҳои хабарӣ ва дигар барномаҳои телевизюни порсӣ бибинед.

Дар мавриди тазаккури шумо дар бораи барномаҳои родюии тоҷикӣ, бояд бигӯям, ки ба далели мухолифати мақомоти Тоҷикистон бо пахши барномаҳои мо аз тариқи ду фиристандаи мавҷи FM-и мо дар Душанбе ва Хуҷанд ва коҳиши шадиди шумори шунавандагони мо дар Тоҷикистон, маҷбур шудем соли гузашта барномаи вижаи тоҷикиро бибандем. Бо вуҷуди ин, мо тайфи васеъе аз барномаҳои родюии порсии худро ҳифз кардаем, ки барномаи мусиқии тоҷикӣ низ шомили онҳост ва шунавандагони мо метавонанд рӯи мавҷҳои кӯтоҳу миёна онро бишунаванд.

Шумо аз сафҳаи тоҷикии торнамои порсии Бӣ-Бӣ-Сӣ низ ёдовар шудаед. Тасмим дар бораи лағви сафҳаи омехтаи порсӣ/сириллик ба он далел гирифта шуд, ки он сафҳа корбаронро гич мекард ва таклифи равшане надошт. Аз ин рӯ тасмим гирифтем сафҳаи ҷудогонаи вижаеро ба хатти сириллик дошта бошем, ки мухтасси корбарони тоҷик аст ва рӯйдодҳои муҳимми тоҷикиро ба хатти порсӣ ҳам барои корбарони эронӣ ва афғонамон дар сафҳаи нахусти торнамо мунташир мекунем. Вале нигаронии шумо дар бораи ҷойгоҳи поини сафҳаи сирилликро мадди назар дорем ва талош мекунем роҳи барҷастатар кардани сафҳаи сирилликро биёбем.

Ман мехоҳам бори дигар аз шумо ташаккур кунам, ки нигарониҳои худро бо мо дар миён гузоштед ва аз ҳавохоҳии боҳароратон аз телевизюни порсӣ сипосгузорам. Мо аз оғози кори шабакаи порсизабони телевизюнамон ба шиддат хурсанд ҳастем ва бовар дорем, ки он дар паҳнаи расонаии ҷаҳони порсизабон ҷойгоҳи таъйинкунандае хоҳад дошт. Ин расона аз манобеъи байнулмилали азими Бӣ-Бӣ-Сӣ кор хоҳад гирифт, то барои мухотабони порсигӯяш дар саросари ҷаҳон, аз ҷумла дар Тоҷикистон барнома бисозад. Умедворам шумо фурсати тамошои ин барномаҳоро доштаед ва шоҳиди беҳтар шудани пушиши рӯйдодҳои Тоҷикистон аз оғози кори шабака то кунун шудаед.

Бо беҳтарин орзуҳо

Беҳрӯзи Офоқ

Раиси бахши Осиё ва Уқёнусия

Бахши ҷаҳонии Бӣ-Бӣ-Сӣ

تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی و فرارود/Телевизюни Форсии БӣБӣСӣ ва Фароруд

سه شنبه، ١٥ بهمن ١٣٨٧

نخست می‌خواستم از دوستان عزیز پوزش بخواهم که بیشتر از یک ماه هیچ مطلب تازه‌ای ننوشته‌ام.

در هفته‌های گذشته بسیاری تارنگارهای فرارود از تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی به خاطر نبودن نام و نشان تاجیکستان در آن خیلی انتقاد نمودند. خیلی از این دوستان سپاسگذارم. حضور فرارود باید در هر محفلی که برای پارسی‌گویان راهندازی شده، استوار باشد. بی‌بی‌سی کمی اوضاع‌را امروزها روی تلویزیون تغییر داده و امروز وقت دوشنبه برابر شهرهای کابل و تهران گذاشته شده. پخش خبر هم از تاجیکستان در روزهای آخر آغز شده. ولی ما نباید با این آسوده باشیم. خبرها از فرارود تا به حال خیلی کمند و بسیار کمرنگ. گذشته از این، میان برنامه‌های تلویزیون سرخط اخبار از ایران، افغانستان و جهان نمایش می‌شود، ولی از فرارود هیچ خبری نیست. انگیزه چیست؟!

همه‌ی این بر می‌گردد به تارنمای بی‌بی‌سی فارسی. "تاجیکستان"را به حاشیه‌ی این تارنما تنگ نمودند. اخبار تاجیکستان‌را تنها با دبیره‌ی تحمیلی (سیریلیک) گذاشته‌اند و دبیره‌ی فارسی‌را از بین برده‌اند. اگر در بخش "تاجیکستانِ" تارنمای پیشین امکانیت داشتند از دو دبیره استفاده نمایند، پس چرا امروز که یک تارنمای پیشرفته‌ای دارند، نمی‌توانند این کاررا بکنند؛ حتماً که این امروز باز هم آسان‌تر است. افسوس که افسوس... چون امروز بخش تاجیکستان در حاشیه است و تنها به خط تحمیلیست، سرخط اخبار تاجیکستان پخش نمی‌گردد. چون به نظر می‌رسد که سرخط اخبار به طور خودکار مستقیماً از تارنما روی امواج تلویزیونی می‌آید.

انگیزه‌ی این اقدام بی‌بی‌سی تا به حال روشن نیست، که چرا اخبار تاجیکستان تنها به دبیره‌ی تحمیلیست. به هر حال، خود ما، فرارودی‌ها نیز در این گناه داریم. وقتی برخی از "نخبگانمان" سر و صدا می‌کنند که زبان ما "تاجیکیست" و دبیره‌ی ما سیریلیک است، باید منتظر چنین اقدامی از طرف نیروهای بیگانه بود. نباید فراموش کرد که بی‌بی‌سی (BBC – British Broadcasting Corporation) یک نهاد خارجی است که مال دولت بریتانیاست. آن‌ها پی کارهایی نیستند که حتماً بر سود ما باشد. بلکه دوست دارند به پیکری، که پاره – پاره شده، باز هم یک ضربه‌ی سختی بزنند.

ما باید به اصل مسأله بر گردیم. آن هم هست بر گردانیدن دبیره‌ی پارسی به بخش "تاجیکستان" بی‌بی‌سی فارسی، که البته منجر به دوباره داخل نمودن بخش "تاجیکستان" به صفحه‌ی اصلی تارنمای بی‌بی‌سی پارسی خواهد شد. از همه‌ی وطنخواهان خواهشمندم که با بی‌بی‌سی فارسی تماس بگیرند و تقاضا نمایند که بی درنگ دبیره‌ی پارسی‌را به بخش "تاجیکستان" بر گردانند.

Сешанбе, 15 Баҳмани 1387

Нахуст мехостам аз дӯстони азиз пӯзиш бихоҳам, ки бештар аз як моҳ ҳеч матлаби тозае нанавиштаам.

Дар ҳафтаҳои гузашта бисёре торнигорҳои Фароруд аз Телевизюни Форсии БӣБӣСӣ ба хотири набудани ному нишони Тоҷикистон дар он хеле интиқод намуданд. Хеле аз ин дӯстон сипосгузорам. Ҳузури Фароруд бояд дар ҳар маҳфиле, ки барои порсигӯён роҳандозӣ шуда, устувор бошад. БӣБӣСӣ каме авзоъро имрӯзҳо рӯйи телевизюн тағйир дода ва имрӯз вақти Душанбе баробари шаҳрҳои Кобулу Теҳрон гузошта шуда. Пахши хабар ҳам аз Тоҷикистон дар рӯзҳои охир оғоз шуда. Вале мо набояд бо ин осуда бошем. Хабарҳо аз Фароруд то ба ҳол хеле каманд ва бисёр камранг. Гузашта аз ин, миёни барномаҳои телевизюн сархатти ахбор аз Эрон, Афғонистон ва ҷаҳон намоиш мешавад, вале аз Фароруд ҳеч хабаре нест. Ангеза чист?

Ҳамаи бар мегардад ба торнамои БӣБӣСӣ Форсӣ. “Тоҷикистон”-ро ба ҳошияи ин торнамо танг намуданд. Ахбори Тоҷикистонро танҳо ба дабираи таҳмилӣ (сирилик) гузоштаанд ва дабираи форсиро аз байн бурдаанд. Агар дар бахши “Тоҷикистон”-и торнамои пешин имконият доштанд аз ду дабира истифода намоянд, пас чаро имрӯз ки як торнамои пешрафтае доранд, наметавонанд ин корро бикунанд; ҳатман ки ин имрӯз боз ҳам осонтар аст. Афсӯс ки афсӯс... чун имрӯз бахши “Тоҷикистон” дар ҳошия аст ва танҳо ба хатти таҳмилист, сархатти ахбори Тоҷикистон рӯйи телевизюн пахш намегардад. Чун ба назар мерасад, ки сархатти ахбор ба таври худкор мустақиман аз торнамо рӯйи амвоҷи телевизюн меояд.

Ангизаи ин иқдоми БӣБӣСӣ то ба ҳол рӯшан нест, ки чаро ахбори Тоҷикистон танҳо ба дабираи таҳмилист. Ба ҳар ҳол, худи мо, Фарорудиҳо низ дар ин гуноҳ дорем. Вақте бархе аз “нухбагонамон” сару садо мекунанд, ки забони мо “тоҷикист” ва дабираи мо сирилик аст, бояд мунтазири чунин иқдоме аз тарафи нерӯҳои бегона буд. Набояд фаромӯш кард, ки БӣБӣСӣ (BBC – British Broadcasting Corporation) як ниҳоди хориҷӣ аст, ки моли давлати Беритониёст. Онҳо пайи корҳое нестанд, ки ҳатман бар суди мо бошад. Балки дӯст доранд ба пайкаре, ки пора – пора шуда, боз ҳам як зарбаи сахтӣ бизананд.
Мо бояд ба асли масъала бар гардем. Он ҳам ҳаст бар гардонидани дабираи порсӣ ба бахши “Тоҷикистон”-и БӣБӣСӣ Форсӣ, ки албатта мунҷар ба дубора дохил намудани бахши “Тоҷиқстон” ба сафҳаи аслии торнамои БӣБӣСӣ Порсӣ хоҳад шуд. Аз ҳамаи ватанхоҳон хоҳишмандам, ки бо БӣБӣСӣ Форсӣ тамос бигиранд ва тақозо намоянд, ки бе диранг дабираи порсиро ба бахши “Тоҷикстон” бар гардонанд.