وضعیت ایران/Вазъияти Эрон

چهراشنبه، ٢٧ خرداد ١٣٨٨

حوادث روزهای آخر در ایران تمام جهان‌را به خود جلب نموده. مطمئنم که مردم تاجیکستان هم از احوال ایران نگران هستند. اینجانب شخصاً هم خیلی نگران اوضاع ایران هستم. به خاندان هشت نفر کشته شده تسلیت و همدردی عرض می‌کنم. این‌ها جوانانی بودند، که فقط می‌خواستند از خقوق خود و حقوق ملت ایران دفاع نمایند.

شاید بسیاری‌ها با خواندن آخرین نگارش بنده روی تارنگار فکر کردند، که من از این یا آن نامزد پشتبانی می‌کنم، که قطعاً این گونه نیست. بنده مدافع کوچک ملت وشکوه و حشمت ملت ایران (منظور از تمام ایرانیان یا خود تاجیکان است) هستم و همچنین مدافع کوچک استقلال ملت هستم. متأسفانه، تاریخ سرزمین ما نشان داده که چنین اتفاقاتی فراوانی افتاده که بیگانگان دست خودرا به مرز و بوم ما دراز می‌کنند و هر گونه بی نظامی‌هارا در کشور جاری می‌نمایند. همین است که تا آن زمانی که دلائل بیشتری مبنی بر تقلبات در انتخابات ندیدم، چیزی زیادی در این باره نگفتم.

شوربختانه، به نظر می‌آید که تقلبات در این انتخابات در واقع رخ داده. البته نمی‌توان مطمئن بود، که این پیروز واقعی‌را می‌تواند تغییر دهد یا خیر. امیدوارم که اوضاع در ایران آرام گردد و همچنین به آرای مردم احترام گذاشته شود. به نظر اینجانب در واقع برگذاری انتخابات مجدد در کشور بهترین راه است تا تمام شبهه‌ها برطرف گردند. به نظر می‌رسد، در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی بسیار تخلفاتی در روند انتخابات به وقوع پیوسته.

امروز شورای نگهبان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم اعلام نموده که قضیه‌را بررسی خواهد نمود. سخنگوی شورای نگهبان، عباس علی کدخدایی، هم امروز اعلام نموده که برگزاری انتخابات مجدد از احتمال دور نیست، که واقعاً امیدبخش است.

مردم تاجیکستان در واقع باید ملت‌دوستی و میهن‌دوستی‌را از همقومان داخل مرز ایران امروزی یاد بگیرند. این جوانان بیدار از رأی خود، از رأی ملت خود – از حقوق ملت دفاع می‌کنند. در حالی که روشن نیست چه اتفاقی افتاده، این جوانان به خیابان‌ها ریختند تا از دولت تقاضا نمیاند که این قضیه روشن گردد. بنده به هیچ وجه از خشونت پشتبانی نمی‌کنم، بلکه از بیداری! معترضان هم (حداقل عکثریت کل آنان) خشونت نمی‌خواهند و تنها می‌خوهند به رأی آن‌ها احترام گذاشته شود. جوانان ایران در واقع بیدارند و وطن‌دوستند، که روز انتخابات به پای صندوق‌های رأی ریختند و پس به خیبان‌ها هم ریختند. البته در این حالت برخورد نیروهای انتظامی بسیار شگفت‌آور است، که با جوانان کشور خود چنین برخورد می‌نمایند.

امید دیگر این است که نیروهای بیگانه هیچ اقدامی نکنند. این قضیه‌ی داخلی ایران است و امید بر خدای‌را که معترضان هم هوشیار خواهند بود، که دست نیروهای بیگانه به ایران عزیز نرسد.

زنده باد ایران!!!

Чаҳоршанбе, 27 хурдоди 1388

Ҳаводиси рӯзҳои охар дар Эрон тамоми ҷаҳонро ба худ ҷалб намуда. Мутмаъинам, ки мардуми Тоҷикистон ҳам аз аҳволи Эрон нигарон ҳастанд. Инҷониб шахсан ҳам хеле нигарони авзоъи Эрон ҳастам. Ба хонадони ҳашт нафари кушта шуда тасаллият арз мекунам. Инҳо ҷавононе буданд, ки фақат мехостанд аз ҳуқуқи худ ва аз ҳуқуқи миллати Эрон дифоъ кунанд.

Шояд бисёриҳо бо хондани охарин нигориши банда рӯйи торнигор фикр карданд, ки ман аз ин ё он номзад пуштибонӣ мекунам, ки қатъан ин гуна нест. Банда мудофеъи кӯчаки миллат ва шукӯҳу ҳашамати миллати Эрон (манзур аз тамоми эрониён ё худ тоҷикон аст) ҳастам ва ҳамчунин мудофеъи кӯчаки истиқлоли миллат ҳастам. Мутаасифона, торихи сарзамини мо нишон дода, ки чунин иттифоқоти фаровоне уфтода, ки бегонагон дасти худро ба марзу буми мо дароз мекунанд ва ҳар гуна бе низомиҳоро дар кишвар ҷорӣ менамоянд. Ҳамин аст, ки то он замоне ки далоили бештаре мабнӣ бар тақаллубот дар интихобот надидам, чизи зиёде дар ин бора нагуфтам.

Шӯрбахтона, ба назар меояд ки тақаллубот дар ин интихобот дар воқеъ рух дода. Албатта наметавон мутмаъин буд, ки ин пирӯзи воқеъиро метавонад тағйир диҳад ё хайр. Умедворам, ки авзоъ дар Эрон ором гардад ва ҳамчунин ба орои мардум эҳтиром гузошта шавад. Ба назари инҷониб, дар воқеъ баргузории интихоботи муҷаддад дар кишвар беҳтарин роҳ аст, то тамоми шубҳаҳо бартараф гарданд. Ба назар мерасад, дар чорчӯби қонуни асосии Ҷумҳурии Исломӣ бисёр тахуллуфоте дар раванди интихобот ба вуқӯъ пайваста.

Имрӯз Шӯрои нигаҳбони қонуни асосии Ҷумҳурии Исломии Эрон ҳам эълом намуда, ки қазияро баррасӣ хоҳад намуд. Сухангӯйи Шӯрои нигаҳбон, Аббос Алии Кадхудоӣ, ҳам имрӯз эълом намуда, ки баргузории интихоботи муҷаддад аз эҳтимол дур нест, ки воқеъан умедбахш аст.

Мардуми Тоҷикистон дар воқеъ бояд миллатдӯстиву меҳандӯстиро аз ҳамқавмони дохили марзи Эрони имрӯзӣ ёд бигиранд. Ин ҷавонони бедор аз раъйи худ, аз раъйи миллати худ – аз ҳуқуқи миллати дифоъ мекунанд. Дар ҳоле, ки рӯшан нест чӣ иттифоқе уфтода, ин ҷавонон ба хиёбонҳо рехтанд, то аз давлат тақозо намоянд, ки ин қазия рӯшан гардад. Банда ба ҳеч ваҷҳ аз хушунат пуштибонӣ намекунам, балки аз бедорӣ! Мӯътаризон ҳам (ҳаддиақал аксарияти кулли онон) хушунат намехоҳанд ва танҳо мехоҳанд ба раъйи онҳо эҳтиром гузошта шавад. Ҷавонони Эрон дар воқеъ бедоранд ва ватандӯстанд, ки рӯзи интихобот ба пойи сандуқҳои раъй рехтанд ва пас ба хиёбонҳо ҳам рехтанд. Албатта дар ин ҳолат бархурди нерӯҳои интизомӣ бисёр шигифтовар аст, ки бо ҷавонони кишвари худ чунин бурхурд менамоянд.

Умеди дигар ин аст, ки нерӯҳои бегона ҳеч иқдоме накунанд. Ин қазияи доҳилии Эрон аст ва умед бар худойро, ки мӯътаризон ҳам ҳушёр хоҳанд буд, ки дасти нерӯҳои бегона ба дасти Эрони азиз нарасад.

Зинда бод Эрон!!!

اندیشه‌ای پر از آرزو از تهران/Андишае пур аз орзу аз Теҳрон

دوشنبه، ٢٥ خرداد ١٣٨٨

از زمان انقلاب فرهنگیان و واردبکاران در باره‌ی فروریزی نظام ایران پیشگویی می‌کردند. این هفته هم پیشگویی بهتری نکردند.

عباس برزگر: برگرفته از گاردین

من دقیقاً یک هفته در ایران در حال پوشش کارناوال انتخاباتی ٢٠٠٩ [١٣٨٨] هستم. از روزی که به این جا رسیدم، اندک اشخاسی شک داشتند که رییس جمهور فتنه‌انگیز فعلی ایران پیروز خواهد شد. راننده‌ی تاکسی‌ام به من یادآوری نمود که رییس جمهور در چهار سال گذشته از هر یک استان دو باری دیدار نموده – "ایران، تهران نیست،" گفت او. حتا وقتی من با حامیان موسوی این پرسش‌را مطرح می‌نمودم، پاسخ آنان پر از نیک‌اندیشی شرطی اوبامایی بود – "آری، ما می‌توانیم،" "امیدوارم،" "اگر شما رأی بدهید." پس پرسش "چه گونه موسوی باخت؟" که رسانه‌های بین الملل‌را سرگرم کرده، به نظر می‌آید که کمتر مشکل کمیته‌ی انتخابات و بیشتر مشکل درک بد، که ریشه در سرپیچی سرسخت درک نقش مذهب در ایران است.

البته امکان واقعی تقلب آرا وجود دارد و باید منتظربماند تا این اتهامات آشکار ‌شوند. ولی باید یادآور شد، که در سه دهه‌ی انتخابات ریاست جمهوری اتهامات تقلب علیه شمار آرا کمسابقه بوده. انتخابات در این جا معمولاً از طریق رد صلاحیت نامزدها یا با بستن روزنامه‌های مخالف نظارت می‌شود.

گذشته از آن، در این انتخابات دو ناظر دولتی افزون بر مشاهدان از هر جناح شرکت داشتند، تا تقلب دستجمعی‌را پیش‌گیری نمایند. ناباوری احساساتیی، که حامیان موسوی همچون دلیل فساد دولتی ابراز نمودند، باید با ناباوری برابری از امکان چنین فساد گسترده‌ای در روز روشن برخورد شود. پس تا آن زمانی که دلیل قوی، که اتحامات اردوگاه مخالفان‌را دستگیری نماید، ظاهر نگردد، ما باید به دیگر برهان‌هایی روی آوریم که چرا این همه افراد از رویداد آن روز شگفت‌زده شده‌اند.

تا آن جایی که به پوشش رسانه‌های بین المللی ربط دارد، اندیشه‌ایی پر از آرزو بر گذارشگری معتبر سایه افگند. درست است، که حامیان موسوی ترافیک تهران‌را هفته‌ی گذشته هر شب در طول ساعت‌ها شلوغ می‌کردند، اگرچه کمتر یادآور می‌شد که این اتفاق در بخش‌های شمالی و ثروتمند پایتخت می‌افتاد. بانوان روسری‌اشان را کمی پایین می‌آوردند و مردان جوان در خیابان‌ها می‌رقصیدند.

شب روز دوشنبه حداقل ١٠٠٠٠٠ از حامیان نخستوزیر پیشین زنجیره‌ی انسانیی‌را از وسط تهران ساختند. اما ساعاتی پیش من در گردهمایی برای رییس جمهور فعلی حضور داشتم، که از طریق رسانه‌های غربی پوشش کم یا هیچ پوششی درنیافت. به این خاطرکه به علت پرجمعیتی در این گردهمایی، او ]آقای احمدی‌نژاد[ به داخل تالار درآمده نتوانست تا سخنرانی نماید. براوردهای حداقل جمعیت در این گردهمایی ٦٠٠٠٠٠ گفته شده (علاقه‌مندان شماره‌را به یک ملیون می‌رسانند). من از بالای بام مشاهده می‌نمودم که بانوان چادری و مردان ریش‌دار هر سن و سال گله گله به آن جا می‌ریختند.

ولی ناتوانی آزمایش درست امور ایران به هیچ وجه پدیده‌ی تازه‌ا‌ی نیست. وقتی انقلاب سال ١٩٧٩ [١٣٥٧] دیکتاتوری نظامی قوی‌ترین متحد آمریکا در منطقه‌را سرنگون نمود، اندکی از کارشناسانی، که بیرون از کشور بودند، حدس می‌زدند که جریان اسلامی به حیث حزب پیشتاز به میان آید.

ولی در ایران حتا روشنفکر دهری (سکولار)، جلال آل‌احمد، نویسنده‌ی کتاب بدنام "غربزدگی،" فروریزی رژیم بر دست جنبش اسلامی‌را بیشتر از یک دهه تا حوادث مهم ١٩٧٩ [١٣٥٧] پیشگویی کرده بود. وقتی فیلسوف مستقل فروانسوی، میشل فوکو هم درست حدث زد، وقتی از خیابان‌ها گذارش می‌داد – بینیشی که تا به حال بسیاری از هوادارانش از آن خودرا دور می‌گیرند. از زمان انقلاب فرهنگیان و واردبکاران در باره‌ی فروریزی نظام ایران پیشگویی می‌کردند. این هفته هم پیشگویی بهتری نکردند.

چنین اتفاقات خلاف قاعده‌ای‌را تنها می‌توان از طریق "longue durée" [عقیده‌ی تاریخی، که می‌کوشد دموکراسی مدرن‌را بر پایه‌ی حکمرانی‌های صده‌های گذشته درک نماید] شرح داد. جامعه‌ی ایران جامعه‌ی عمیقاً مذهبی‌ست. کمونیستان و لیبرال‌ها با اشتباهات شاه همچون خویش‌ و تبارپرستی، حکومت مطلق و سرکوبی‌‌را ده‌ها سال بدون هیچ کامیابی جنگیدند. حمله‌ی او به دین بود، که منجر به شکست تقریباً شبانه‌ای شاه شد.

از آن پس ایرانیان معمولی آرمان‌های خویش‌را از طریق صندوق رأی بکار برده‌اند. سال ١٩٩٧ [١٣٧٦]، زمانی که خاکستر جنگ ایران و عراق نشست و کشور دهه‌ی اثتواری نسبی‌را دید، رأی‌دهندگان توده توده برای پشتبانی از رییس جمهور پیشین و روحانی، خاتمی دربرابر ناطق نوری، از اعضای ارشد دستگاه برآمدند. خبرنگاران غربی این‌را همچون جدایی بزرگ بین جوانان آزادی‌دوست لیبرال در برابر روحانیان محافظه‌کار کهن‌سال دیدند. ولی در حقیقت این رأی برای آرمان راستکاری و پارسایی ضد اتحامات فساد گسترده بود. بسیاری از همان حامیان خاتمی دیروز به احمدی‌نژاد رأی دادند. با وجود این که تصویر خاتمی روی هر کدام از اعلان‌های (لوحه‌های تبلغاتی) موسوی‌را آرایش می‌داد.

بیشتر از یک هفته همان انگیزه‌های ضد فساد، پوپولیسم و پارسایی مذهبی، که به انقلاب رسانید، در دسترسی هر کسی که می‌خواست از آن گذارش نماید، بود. احمدی‌نژاد، برای بسیاری در کشور، مجسم همان آرمان‌هاست. از آن روز که او به ریاست جمهوری رسید، از پوشیدن کت و شلوار (suit/костюм) سرپیچی کرد، از کوچ بستن از خانه‌ای، که از پدرش به میراث رسیده سرپیچی نمود و از متوفق کردن لحنش علیه آنانی، که آن‌هارا در خیانت به ملت متهم کرده، سرپیچی نمود. زمانی که او رقیب با نفوذ، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، خود شیر انقلاب‌را، در فساد انگلی (پارازیتی) متهم کرد و خیانت اورا به نیرنگی علیه محمد پیامبر، که ١٤٠٠ سالی پیش به انشعاب سنی و شیعه رسانید، برابر نمود، او انگیزه‌ی مردمی‌را، که تصور توده‌هارا این جا در طول نسل‌ها نگه داشته، رها کرد. آنی که رفسنجانی از خود در روزنامه‌ی موسوی دفاع کرد، معنای انتهای اصلاح‌طلبان‌را داشت.

در هفته‌ی آخر احمدی‌نژاد انتخابات‌را به همه‌پرسی خود طرح (پروژه) انقلاب اسلامی ایران تبدیل داد. شعارهای آنان بود "مرگ بر دشمنان رهبر معظم" که پس از آن تشریفات و سوگواری‌های سنتی شیعه پیش می‌آمد. این با جوانان روح‌بلند و شوخی‌دوست شمال تهران، که "احمدی بای بای (bye bye)، احمدی بای بای" یا "یه هفته – دو هفته محمود حموم نرفته" می‌خواندند، برابر نبود.

شاید سرنوشت موسوی از آغاز شکست بود، چون او امیدوار بود انرژی سخنوری طبقات بالا و لیبرال‌را با سود تجاری بازاری‌ها آمیخته نماید. مبارزات انتخاباتی فیس‌بوک و پیامک‌ها برای احالی رستایی و طبقه‌ی کارگر، که می‌کوشند زندگی روزمره‌اشان‌را گزرانند، گذشته از آن، وقت پیدا کنند تا تارنگارهای هفته‌را در اینترنت کافه‌ای از نظر گذرانند، کاملاً نا مربوط بود. هرچند موسوی کوشش کرد به این طبقات از طریق مسائل تورم و فقر رسیدگی نماید، آن‌ها طور دیگری رأی دادند.

در آینده مشاهدان به ما مرحمت خواهند کرد، اگر به جامعه‌ی ایران ژرف‌تر بنگرند و به ما تصویر دقیق ساخت مذهبی اصلی کشور و باطل کردن داستان لیبرالیسم ناگذیر. این همان جنبه‌های مذهبی ایران معمایی بود، که به آوردن زاهد ٨٠ ساله‌ی تبعید شده به سر دولت ٣٠ سالی پیش مساعدت نمود، پس از آن روحانی جذاب‌را به ریاست جمهوری ١٢ سالی پیش رسانید، پسر راستکار آهنگر، احمدی‌نژادرا چهرا سالی پیش و باز اورا دیروز به ریاست جمهوری رسانید.
*عباس برزگر داوطلب درجه‌ی دکترای مطالعات دینی در دانشگاه اموری، در شهر آتلانتای ایالت جورجیا می‌باشد.

Душанбе, 25 хурдоди 1388

Аз замони инқилоб фарҳангиён ва воридбакорон дар бораи фурӯрезии низоми Эрон пешгӯӣ мекарданд. Ин ҳафта ҳам пешгӯии беҳтаре накарданд.

Аббоси Барзагар: баргирифта аз Гордиён

Ман дақиқан як ҳафта дар Эрон дар ҳоли пӯшиши корноволи интихоботии 2009 [1388] ҳастам. Аз рӯзе, ки ба ин ҷо расидам, андак ашхосе шак доштанд, ки раиси ҷумҳури фитнаангези феълии Эрон пирӯз хоҳад шуд. Ронандаи токсиам ба ман ёдоварӣ намуд, ки раиси ҷумҳур дар чаҳор соли гузашта аз ҳар як устон ду бор дидор намуда – “Эрон Теҳрон нест,” гуфт ӯ. Ҳатто вақте ман бо ҳомиёни Мӯсавӣ ин пурсишро матраҳ менамудам, посух онон пур аз некандешии шартии Убомоӣ буд – “Оре, мо метавонем,” “Умедворам,” “Агар шумо раъй бидиҳед.” Пас пурсиши “Чӣ гуна Мӯсавӣ бохт?” ки расонаҳои ғарбро саргарм карда, ба назар меояд ки камтар мушкили кумитаи интихобот ва бештар мушкили дарки бад, ки реша дар сарпечии дарки нақши мазҳаб дар дар Эрон аст.

Албатта имкони воқеъии тақаллуби оро вуҷуд дорад ва бояд мунтазир бимонд то ин иттиҳмот ошкор шаванд. Вале бояд ёдовар шуд, ки дар се даҳаи интихоботи раёсати ҷумҳурӣ иттиҳомоти тақаллуб алайҳи шумори оро камсобиқа буда. Интихобот дар ин ҷо маъмулан аз тариқи радди салоҳияти номзадҳо ё бо бастани рӯзномаҳои мухолиф назорат мешавад.

Гузашта аз он, дар ин интихобот ду нозири давлатӣ афзун бар мушоҳидон аз ҳар ҷиноҳ ширкат доштанд, то тақаллуби дастиҷамъиро пешгирӣ намоянд. Нобоварии эҳсосотие, ки ҳомиёни Мӯсавӣ ҳамчун далели фасоди давлатӣ иброз намуданд, бояд бо нобоварии баробаре аз имкони чунин фасоди густурдае дар рӯзи рӯшан бархурд шавад. Пас то он замоне, ки далели қавӣ, ки иттиҳомоти урдугоҳи мухолифонро дастгирӣ намояд, зоҳир нагардад, мо бояд дигар бурҳонҳое рӯй оварем, ки чаро ин ҳама афрод аз рӯйдоди он рӯз шигифтзада шудаанд.

То он ҷое, ки ба пӯшиши расонаҳои байнулмиллалӣ рабт дорад, андешагарии пур аз орзу бар гузоришгарии мӯътабар соя афганд. Дуруст аст, ки ҳомёни Мӯсавӣ терофики Теҳронро ҳафтаи гузашта ҳар шаб дар тӯли соатҳо шулуғ мекарданд, агарчӣ камтар ёдовар мешуд, ки ин иттифоқ дар бахшҳои шимолӣ ва сарватманди пойтахт меуфтод. Бонувон рӯсариашонро каме поин меоварданд ва мардони ҷавон дар хиёбонҳо мерақсиданд.

Шаби рӯзи душанбе ҳадди ақал 100000 аз ҳомиёни нахуствазири пешин занҷираи инсониеро аз васати Теҳрон сохтанд, аммо соъоте пеш ман дар гирдиҳамоие барои раиси ҷумҳури феълӣ ҳузур доштам, ки тариқи расонаҳои ғарбӣ пӯшиши кам ё ҳеч пушише дарнаёфт. Ба ин хотир, ки ба хотири пурҷамъиятӣ дар ин гирдиҳамоӣ ӯ [оқои Аҳмадинажод] ба дохили толор даромада натавонист, то суханронӣ намояд. Баровардҳои ҳаддиақали ҷамъият дар ин гирдиҳамоӣ 600000 гуфта шуда (алоқамандон шумораро ба як милюн мерасонанд). Ман аз болои бом мушоҳида менамудам, ки бонувони чодарӣ ва мардони ришдори ҳар синну сол гала-гала ба он ҷо мерехтанд.

Вале нотавонии озмоиши дурусти умури Эрон ба ҳеч ваҷҳ падидае тозае нест. Вақте инқилоби соли 1979 [1357] диктотурии низомии қавитарин муттаҳиди Омрико дар минтақаро сарнагун намуд, андаке аз коршиносоне, ки берун аз кишвар буданд, ҳадс мезаданд, ки ҷараёни исломӣ ба ҳайси ҳизби пештоз ба миён ояд.

Вале дар Эрон ҳатто рӯшанфикри даҳрӣ (секулор), Ҷалол Оли Аҳмад, нависандаи китоби бадноми “Ғарбзадагӣ,” фурӯрезии режим бар дасти ҷунбиши исломиро бештар аз як даҳа то ҳаводиси муҳими 1979 [1357] пешгӯйӣ карда буд. Вақте файласуфи мустақили фаронсавӣ, Мишел Фуку ҳам дуруст ҳадс зад, вақте аз хиёбонҳо гузориш медод – бинише, ки то ба ҳол бисёре аз ҳаводоронаш аз он худро дур мегиранд. Аз замони инқилоб фарҳангиён ва воридбакорон дар бораи фурӯрезии низоми Эрон пешгӯӣ мекарданд. Ин ҳафта ҳам пешгӯии беҳтаре накарданд.

Чунин иттифоқоти хилофи қоидаиро танҳо метавон аз тариқи “longue durée” (ақидаи торихӣ, ки мекӯшад демукросии мудернро бар пояи ҳукмрониҳои садаҳои гузашта дарк намояд) шарҳ дод. Ҷомеаи Эрон ҷомеаи амиқан мазҳабист. Кумунистон ва либеролҳо бо иштибоҳоти шоҳ ҳамчун хешу таборпарастӣ, ҳукумати мутлақ ва саркӯбиро даҳҳо сол бидуни ҳеч комёбӣ ҷангиданд. Ҳамлаи ӯ ба дин буд, ки мунҷар ба шикасти тақрибан шабонаии шоҳ шуд.

Аз он пас Эрониёни маъмулӣ ормонҳои хешро аз тариқи сандуқи раъй ба кор бурдаанд. Соли 1997 [1376], замоне ки хокистари ҷанги Эрону Ироқ нишасту кишвар даҳаи устувории нисбиро дид, раъйдиҳандагони тӯда барои пуштибонӣ аз раиси ҷумҳури пешин ва рӯҳонӣ, Хотамӣ, дар баробари Нотиқи Нурӣ, аз аъзои аршади дастгоҳ, баромаданд. Хабарнигорони ғарбӣ инро ҳамчун ҷудоии бузург байни ҷавонони озодидӯсти либерол дар баробари рӯҳониёни муҳофизакори кӯҳансол диданд. Вале дар ҳақиқат ин раъй барои ормони росткорӣ ва порсоӣ зидди фасоди густурда буд. Бисёре аз ҳамон ҳомиёни Хотамӣ дирӯз ба Аҳмадинажод раъй доданд. Бо вуҷуди ин ки тасвири Хотамӣ аз рӯйи ҳар кадом аз аълонҳо (лавҳаҳои таблиғотӣ)-и Мӯсавиро ороиш медод.

Бештар аз як ҳафта ҳамон ангезаҳои зидди фасод, пупулисм ва порсоии мазҳабӣ, ки ба инқилоб расонид, дар дастрасии ҳар касе ки мехост аз он гузориш намояд, буд. Аҳмадинажод барои бисёре дар кишвар муҷассами ҳамон ормонҳост. Аз он рӯз, ки ӯ ба раёсати ҷумҳурӣ расид, аз пӯшидани куту шалвор (suit/костюм) сарпечӣ кард, аз кӯч бастан аз хонае, ки аз падараш ба мерос расида, сарпечӣ намуд. Замоне, ки ӯ аз рақиби бонуфуз, Оятуллоҳ Ҳошимии Рафсанҷонӣ, худи шери инқилобро, дар фасоди ангалӣ (порозитӣ) муттаҳам кард ва хиёнати ӯро ба найранге алайҳи Муҳаммад Паёмбар, ки 1400 соле пеш ба иншиъоби суннӣ ва шиъа расонид, баробар намуд, ӯ ангезаи мардумиро, ки тасаввури тӯдаҳоро ин ҷо дар тӯли наслҳо нигаҳ дошта, раҳо кард. Оне, ки Рафсанҷонӣ аз худ дар рӯзномаи Мӯсавӣ дифоъ кард, маънои интиҳои Ислоҳталабонро дошт.

Дар ҳафтаи охар, Аҳмадинажод интихоботро ба ҳамапурсии худи тарҳ (перужа)-и Инқилоби Исломии Эрон табдил дод. Шиъорҳои онон буд “Марг бар душманони Раҳбари Муъаззам,” ки пас аз он ташрифот ва сӯгвориҳои суннатии шиъа пеш меомад. Ин бо ҷавонони рӯҳбаланду шӯхидӯсти шимоли Теҳрон, ки “Аҳмадӣ бой бой (bye bye) Аҳмадӣ бой бой” ё “йе ҳафте – ду ҳафте Маҳмуд ҳаммум нарафте” мехонданд, баробар набуд.

Шояд сарнавишти Мӯсавӣ аз оғоз шикаст буд, чун ӯ умедвор буд энержии суханварии табақоти боло ва либеролро бо суди тиҷории бозориҳо омехта намояд. Муборизоти интихоботии ва паёмакҳо барои аҳолии рустоӣ ва табақаи коргар, ки мекӯшанд зиндагии рӯзмарраашонро гузаронанд ва гузашта аз он вақт пайдо кунанд, то торнигорҳои ҳафтаро дар интернет кофее аз назар гузаронанд, комилан номарбут буд. Ҳарчанд Мӯсавӣ кӯшиш кард ба ин табақот аз тариқи масоъили таваррум ва фақр расидагӣ намояд, онҳо таври дигаре раъй доданд.

Дар оянда мушоҳидон ба мо марҳамат хоҳанд кард, агар ба ҷомеаи Эрон жарфтар бингаранд ва ба мо тасвири дақиқи сохти мазҳабии аслии кишвар ва ботил кардани достони либеролисм ногузир. Ин ҳамон ҷанбаҳои мазҳабии Эрони маъомӣ буд, ки ба овардани зоҳиди 80-солаи табъид шуда ба сари давлат сӣ соле пеш, мусоъидат намуд, пас аз он рӯҳонии ҷаззобро ба раёсати ҷумҳурӣ 12 соле пеш расонид, писари росткори оҳангар, Аҳмадинажодро чаҳор соле пеш ва боз ӯро дирӯз ба раёсати ҷумҳурӣ расонид.
*Аббоси Барзагар довталаби дараҷаи дуктурои мутолиъоти динӣ дар Донишгоҳи Эмурӣ, дар шаҳри Отлонтои аёлати Ҷурҷиё мебошад.

اوباما و سیاست آمریکا/Убомо ва сиёсати Омрико

دوشنبه، ١٩ خرداد ١٣٨٨

نخست می‌خواستم به خاطر به روز نشدن طولانی جام جم از عزیزان پوزش بخواهم. در هفته‌های گذشته خیلی سیرکار بودم و این گرفتاری‌ها اجازه نمی‌داد که به جام جم رسیدگی نمایم. جند روزی پیش روی تارنگار یک درویش نیز مطلب جالبی در باره‌ی وضع تارنگارهای تاجیک نشر شده، که مثل همیشه پر از مهر بود. در واقع حق با اوست که به روز نمودن تارنگارهارا هم "جزئی از... کارهایمان بدانیم."

در روزهای آخر صحبت‌های زیادی در باره‌ی پیام رییس جمهور آمریکا به عالم اسلام هست. در واقع این سخنرانی که در شهر قاهره برگذار گردید، به میلیون‌ها مسلمانان و غیر مسلمانانی که در کشورهای عمدتاً مسلمان‌نشین به سر می‌برند، یک نوع امیدی برای آینده‌ی نیک اندوخت. این سخنرانی خیلی ماهرانه اجرا شده بود و پیام تازه‌ای‌را به جهان اسلام ارسال نمود. هیچ یک رییس جمهور آمریکا پیش از این چنین سخنانی‌را نگفته.

به هر حال، به نظر بنده، نباید از شنیدن این سخنان فکر کنیم که اوضاع دیگر شده. یک رییس جمهور و با یک سخنرانی (همان طوری که خود اوباما گفت) نمی‌تواند اوضاع‌را به کل تغییر نماید. این پیام یک پیامی بود واقعبینانه و تلاشی بود حساب‌کارانه برای کاهش دادن بدبینی آمریکا که امروز نه تنها در جهان اسلام بلکه میان تمام مردمان آزادمنش پهن شده. بنده با اعتقاد رشید غنی، کارشناس تاجیک در مسائل خاور میانه موافقم که در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید این سخنان دوستانه نیستند، بلکه "از نتیجه‌ی شکست آمریکا در افغانستان و عراق برمی‌آید و بیشتر تصمیمی پراگماتیکی می‌باشد."

بنده معتقدم که سیاست‌های بنیادی آمریکا تغییر نیافته و این است که امروز برای آمریکا مهم می‌داند بدبینی‌را نصبت به خود کاهش دهد. خود اوباما اعلام نمود که رابطه‌ی آمریکا و رژیم صحیونیست استثنایی است و این دو به همیشه به هم نزدیک خواهند بود. آمریکا امروز با یک نوع بنبستی در خاور میانه و بسیاری از کشورهای دیگر روبرو شده، که برای پیشبر سیاست‌هایش خیلی ضررآور است.

تا آن روزی که ما در واقع عملی‌را که تغییر در سیاست‌های آمریکا‌را نشان می‌دهد ببینیم، نمی‌توانیم به حرف‌های دولت‌مردان آمریکایی اعتقاد داشته باشیم. آمریکا، مثل هر یک کشور نیرومند، هر کاری‌را برای سلطه‌طلبی خویش خواهد کرد – از جمله گول زدن مردم با حرف‌های شیرین. اگر آمریکا جهانیان‌را باور کناند که سیاست‌هایش عوض شده و امروز در پی سلطه‌خواهی نیست و تنها مناسبات سازشکارانه‌را می‌خوهد، پیش‌برد آن سیاست‌های امپریولیستی خودرا آسان خواهد کرد. کشوری مثل آمریکا هیچ گاه نمی‌تواند از آن خواسته‌های سلطه‌طلبی رو گرداند چون این همه بر سود آن‌هاست.

گذشته از آن، بنده باوری کامل دارم که ایران در سیاست خارجی آمریکا از اولیت‌هایی برخردار است. هم جنگ افغانستان، هم جنگ عراق و هم حضور اقتسادی و نظامی آمریکا در خلیج فارس و ترکیه همه به خاطر ایران است. حتا تصمیم آمریکا برای بالا بردن نفوظ خود در منطقه‌ی قفقاز از مسائل ایران دور نیست. البته در سیاست آمریکا در قفقاز روسیه از اولیت برخردار است، ولی ایران هم از فکر شکل‌دهندگان سیاست آمریکا در قفقاز دور نیست. ایران تنها تهدیدی در خاور میانه علیه سلطه‌ی آمریکاست. البته درست است که آمریکا دوست دارد با سایر کشورها روابط سازشکارانه‌ای داشته باشد، ولی همه‌ی این محدودیت‌هایی‌را دارد. توسعه‌ی سایر کشورها در معرض محدودیت‌های آمریکا قرار دارند. آمریکا (مثل هر ابرقدرت دیگری) نمی‌گذارد هیچ کشوری مانع منافعش در منطقه‌ای باشد یا هیچ کشوری از آن نیرومندتر باشد.

در کل هیچ تازگیی در سیاست خارجی آمریکارا تا به حال ندیده‌ام. آمریکا همانا می‌کوشد که نفوذش‌را در جهان بیشتر نماید و منافع اقتسادی خودرا تأمین نماید. گذشته از آن، آن رباطه‌ای که آمریکا با رژیم صحیونیست دارد، به هیچ وجه به سود ملت مظلوم فلسطین نخواهد بود. رژیم صحیونیست بسط (extension/протяжение) امپریولیسم غرب (امروز آمریکا) در منطقه است و وجود آن همیشه مانع آزادی و استقلال منطقه خواهد بود.

Душанбе, 19 хурдоди 1388

Нахуст мехостам ба хотири ба рӯз нашудани тӯлонии Ҷоми Ҷам аз азизон пӯзиш бихоҳам. Дар ҳафтаҳои гузашта серкор будам ва ин гирифториҳо иҷоза намедод, ки ба Ҷоми Ҷам расидагӣ намоям. Чанд рӯзе пеш рӯйи торнигори Як Дарвеш низ матлаби ҷолибе дар бораи вазъи торнигорҳои тоҷик нашр шуда, ки мисли ҳамеша пур аз меҳр буд. Дар воқеъ ҳақ бо ӯст, ки ба рӯз намудани торнигорҳоро ҳам “ҷузъе аз... корҳоямон бидонем.”

Дар рӯзҳои охар сӯҳбатҳои зиёде дар бораи паёми раиси ҷумҳури Омрико ба олами Ислом ҳаст. Дар воқеъ ин суханронӣ, ки дар шаҳри Қоҳира баргузор гардид, ба милюнҳо мусалмонон ва ғайри мусалмононе ки дар кишварҳои умдатан мусалмоннишин ба сар мебаранд, як навъ умеде барои ояндаи нек андӯхт. Ин суханронӣ хеле моҳирона иҷро шуда буд ва паёми тозае ба ҷаҳони Ислом ирсол намуд. Ҳеч як раиси ҷумҳури Омрико пеш аз ин чунин яу суханонеро нагуфта.

Ба ҳар ҳол, ба назари банда, аз шунидани ин суханон фикр кунем, ки авзоъ дигар шуда. Як раиси ҷумҳур ва бо як суханронӣ (ҳамон тавре, ки худи Убомо гуфт) наметавонад авзоъро ба кулл тағйир намояд. Ин паём як талоше буд воқеъбинона ва талоше буд ҳисобкорона барои коҳишдодани бадбинии Омрико, ки имрӯз на танҳо дар ҷаҳон Ислом, балки миёни тамоми мардумони озодманиш паҳн шуда. Банда бо этиқоди Рашиди Ғанӣ, коршиноси тоҷик дар масоъили Ховари Миёна мувофиқам, ки дар мусоҳибае бо БӣБӣСӣ Форсӣ мегӯяд ин суханон дӯстона нестанд, балки “аз натиҷаи шикасти Омрико дар Афғонистон ва Ироқ бармеояд ва бештар тасмиме перогмотикӣ мебошад.”

Банда мӯътақидам, ки сиёсатҳои бунёдии Омрико тағйир наёфта ва ин аст, ки имрӯз Омрико муҳим медонад бадбиниро нисбат ба худ коҳиш диҳад. Худи Омрико эълом намуд, ки робитаи Омрико ва режими Саҳюнист истисноӣ аст ва ин ду ҳамеша ба ҳам наздик хоҳанд буд. Омрико имрӯз бо як навъ бунбасте дар Ховари Миёна ва бисёре аз кишварҳои дигар рӯ ба рӯ, ки барои бештари сиёсатҳояш хеле зараровар аст.

То он рӯзе, ки мо дар воқеъ амалеро, ки тағйир дар сиёсатҳои Омрикоро нишон медиҳад бубинем, наметавонем ба ҳарфҳои давлатмардони Омрико эътиқод дошта бошем. Омрико, мисли ҳар як кишвари нерӯманд, ҳар кореро барои салтаталабии хеш хоҳад кард – аз ҷумла гӯл задани мардум бо ҳарфҳои ширин. Агар Омрико ба ҷаҳониёнро бовар кунонад, ки сиёсатҳояш иваз шуда ва имрӯз дар пайи салтахоҳӣ нест ва танҳо муносиботи созишкоронаро мехоҳад, пешбурди он сиёсатҳои имперюлистии худро осон хоҳад кард. Кишваре мисли Омрико ҳеч гоҳ наметавонад аз он хостаҳои салталабӣ рӯ гардонад, чун ин ҳама бар суди онҳост.

Гузашта аз он, банда боварии комил дорам, ки Эрон дар сиёсати хориҷии Омрико аз аввалиятҳое бархурдор аст. Ҳам ҷанги Афғонистон, ҳам ҷанги Ироқ ва ҳам ҳузури иқтисодиву низомии Омрико дар Халиҷи Форс ва Туркия ҳама ба хотири Эрон аст. Ҳатто тасмими Омрико барои боло бурдани нуфузи худ дар минтақаи Қафқоз аз масоъили Эрон дур нест. Албатта дар сиёсати Омрико дар Қафқоз Русия аз аввалият бархурдор аст, вале Эрон ҳам аз фикри шаклдиҳандагони сиёсати Омрико дар Қафқоз дур нест. Эрон танҳо таҳдиде дар Ховари Миёна алайҳи салтаи Омрикост. Албатта дуруст аст, ки Омрико дӯст дорад бо соири кишварҳо равобити созишкоронае дошта бошад, вале ҳамаи ин маҳдудиятҳоеро дорад. Тавсиъаи соири кишварҳо дар маърази маҳдудиятҳои Омрико қарор доранд. Омрико (мисли ҳар абаркудрати дигаре) намегузорад ҳеч кишваре монеъи манофеъаш дар минтақае бошад ё ҳеч кишваре аз он нерӯмендтар бошад.
Дар кулл, ҳеч тозагӣ дар сиёсати хориҷии Омрико то ба ҳол надидаам. Омрико ҳамоно мекӯшад, ки нуфузашро дар ҷаҳон бештар намояд ва манофеъи иқтисодии худро таъмин намояд. Гузашта аз он, робитае, ки Омрико бо Режими Саҳюнист дорад, ба ҳеч ваҷҳ ба суди миллати мазлуми Фаластин нахоҳад буд. Режими Саҳюнист басти (extension/протяжение) имперюлисми ғарб (имрӯз Омрико) дар минтақа аст ва вуҷуди он ҳамеша монеъи озодӣ ва истиқлоли минтақа хоҳад буд.