پاره پاره مجدد زبان پارسی/Пора-пораи муҷаддади забони порсӣ

امروز مثل همیشه به تارنگار بخش فارسی بی‌بی‌سی سری زدم تا پی اخبار میهن و جهان باشم. ناگهان متوجه شدم که این تارنگار طرح تازه‌ای‌را به بر کرده. البته چند روزی پیش روی تارنگار بی بی سی خوانده بودم که بخش فارسی بی‌بی‌سی به زودی با طرح جدیدی می‌آید. در طرح تازه هم مثل پیشتره بخش‌های "صفحه نخست"، "ایران"، "افغانستان"، "جهان" و دیگر‌ها جایگیر شده، اما بخش "تاجیکستان" در این تارنگار دیگر به چشم نمی‌خورد.

پس از جستوجوی طولانی، در پایین صفحه چشمم به این نوشتاری رسید: "سایت های مرتبط در بی بی سی" و زیر آن "тоҷикӣ ]تاجیکی[ پشتو عربي"را دیدم. بله، درست فهمیدید! زبان فارسی فرارودرا از فارسی جدا نمودند و در قطار زبان‌هایی که فارسی نیستند، مثل پشتو و عربی، گذاشتند.

سال ١٣٦٨ (١٩٨٩ میلادی) زبان دولتی تاجیکیستان رسماً نام "فارسی"را به دست آورد. نه چندان دیرتر، با پایین آمدن پرده آهنین و با کسب استقلال، تاجیکستان هم به بخش فارسی بی‌بی‌سی پیوست. این با کوشش و غیرت‌های چنین اشخاسی مثل مرحوم محی الدین عالیم پور، زنده‌یاد لایق شیرعلی و شادروان مذهب‌شاه محبت‌شاه بود که به قانون زبان تاجیکستان واژه "فارسی" وارد شد و نگذاشتند که "بخش تاجیکی بی‌بی‌سی" تشکل شود، بلکه تاجیکستان‌را به بخش فارسی بی‌بی‌سی پیوستند. با وجود حذف واژه "فارسی" از قانون اساسی سال ١٣٧٣ (١٩٩٤ میلادی)، تاجیکستان تا امروز از بخش فارسی بی‌بی‌سی حذف نشده بود. امروز یک روز تاریکیست برای زبان پارسی و برای هر ایرانی و هر پارسی‌گوی گیتی. زبان مارا حتی بی‌بی‌سی که تا حال پاره نکرده بود، پاره نموده. ولی این نخستین تازش بی‌بی‌سی به هویت ما نیست، که قبلاً خلبیج فارس‌را "خلیج" نام برده، تا با کشورهای عرب سازش نمیاد.

من حتماً پی مدریت بی‌بی‌سی برای دریافت پاسخ انگیزه این اقدام خواهم بود خواهم بود، ولی نمی‌دانم تا کجا پاسخ آن‌ها واقعی خواهد بود. از همه هواداران زبان پارسی و فرهنگ ایرانی تقاضا می‌کنم که با بی‌بی‌سی تماس بگیرند و اگر پاسخی پیدا کردند، خوشحال می‌شدم که این جا آن‌را ذکر نمایند.

یاد باد آن روزگاران یاد باد...



Имрӯз мисли ҳамеша ба торнигори Бахши Форсии БӣБӣСӣ саре задам, то паи ахбори меҳану ҷаҳон бошам. Ногаҳон мутаваҷҷеҳ шудам, ки ин торнигор тарҳи тозаеро ба бар карда. Албатта чанд рӯзе пеш рӯйи торнигори БӣБӣСӣ хонда будам, ки Бахши Форсии БӣБӣСӣ ба зуддӣ ба зуддӣ бо тарҳи ҷадиде меояд. Дар тарҳи тоза ҳам мисли пештара бахшҳои “Сафҳаи нахуст,” “Эрон,” “Афғонистон,” “Ҷаҳон” ва дигарҳо ҷойгир шуда, аммо бахши “Тоҷикистон” дар ин торнигор дигар ба чашм намехӯрад.

Пас аз ҷустуҷӯи тӯлонӣ, дар пойини сафҳа чашм ба ин навишторе расид: “Сойтҳои муртабит дар БӣБӣСӣ” ва зери он “тоҷикӣ پشتو [пашту] عربي[арабӣ]”-ро дидам. Бале, дуруст фаҳмидед! Забони форсии Фарорудро аз форсӣ ҷудо намуданд ва дар қатори забонҳое, ки форсӣ нестанд, мисли пашту ва арабӣ, гузоштанд.

Соли 1368 (1989 мелодӣ), забони давлатии Тоҷикистон расман номи “форсӣ”-ро ба даст овард. На чандон дертар, по пойин омадани пардаи оҳанин ва бо касби истиқлол, Тоҷикистон ҳам ба Бахши Форсии БӣБӣСӣ пайваст. Ин бо кӯшишу ғайратҳои чунин ашхосе мисли мисли марҳум Муҳиддини Олимпур, зиндаёд Лоиқи Шералӣ ва шодравон Мазҳабшоҳи Муҳаббатшоҳ буд, ки ба Қонуни забони Тоҷикистон вожаи “форсӣ” ворид шуд ва нагузоштанд, ки “Бахши Тоҷикии БӣБӣСӣ” ташкил шавад, балки Тоҷикистонро ба Бахши Форсии БӣБӣСӣ пайвастанд. Бо вуҷуди ҳазфи вожаи “форсӣ” аз Қонуни асосии соли 1373 (1994 мелодӣ), Тоҷикистон то имрӯз аз Бахши Форсии БӣБӣСӣ ҳазф нашуда буд. Имрӯз як рӯзи торикест барои забони порсӣ ва барои ҳар эронию ҳар порсигӯйи гетӣ. Забони моро ҳатто БӣБӣСӣ, ки то ба ҳол пора накарда буд, пора намуда. Вале ин нахустин тозиши БӣБӣСӣ ба ҳуввияти мо нест, ки қаблан Халиҷи Форсро “Халиҷ” ном бурда, то бо кишварҳои араб созиш намояд.

Ман ҳатман пайи мудирияти БӣБӣСӣ барои дарёфти посухи ангезаи ин иқдом хоҳам буд, вале намедонам то куҷо посухи онҳо воқеъӣ хоҳад буд. Аз ҳамаи ҳаводорони забони порсӣ ва фарҳанги эронӣ тақозо мекунам, ки бо БӣБӣСӣ тамос бигиранд ва агар посухе пайдо карданд, хушҳол мешавам, ки ин ҷо онро зикр намоянд.

Ёд бод он рӯзгорон, ёд бод...