۱۳۸۷ اردیبهشت ۱۲, پنجشنبه

تاجيكان "ازبكستان"/Тоҷикони "Ӯзбакистон


این هفته می خواهم به موضوع تاجیکانی که مقم سرزمین تحت کنترول رژیم اشغالگرای ازبکستان هستند، بپردازم. این مسأله برای همۀ ما، ایرانی ها، مهم است و رسیدگی زودهنگامی می خواهد. در دوام دو- سه روز آخر که به این مسأله توجه نمودم، بسیار اطلاعات تکان دهنده ای را پیدا کردم و برایم روشن شد، که آن افکار و احساساتی که دارم پوچ و توخالی نیستند. مردم تاجیک از حقوق بنیانی خود بی بهره هستند.
طیق اطلاع "سازمان مستقل حقوق بشر ازبکستان"، که در روزنامۀ "نووایا پوکولنیه" (“Novoye Pokoleniye” /«Новое Поколение»)ی چاپ آلما آتی قزاقستان به طبع رسیده، سال ٢٠٠١ میلادی در شهر های سمرقند و بخارا، مطابق فرامان وزارت آموزش و پرورش ازبکستان از سال ٢٠٠٠، کتاب ها به زبان فارسی (یا خود تاجیکی) خراب کرده شده اند. تنها در یک مکتب سمرقند زیاده از ٢٠٠٠ کتاب درسی راجع به علوم تکنیکی و طبیعی خراب کرده شده است. این روند در سراسر سرزمين هاي تحت كنترول اين رژيم تا امروز دوام دارد. جمال میر سعید اف، نمایندۀ "سازمان مستقل حقوق بشر ازبکستان"، می گوید که "در کتابخانۀ نزدیک منزلم حتی یک کتابی به زبان تاجیکی نیست. بدترین چیز این است که شاه کتاب هایی از ابو علی سینا، سعدی، شکسپیر، بایرون (Byron)، پوشکین... خراب کرده می شوند"، که همۀ آن به زبان فارسی بود. طبق این آمار، در سمرقند تنها یک آموزشگاهی باقی مانده که در آن آموزش به زبان فارسیست و آن هم بخش زبان شناسی فارسی در دانشگاه سمرقند است. گذشته از این، رژیم اشغال گرای ازبکستان به "پاک سازیِ نژادی" (ethnic cleansing/этническая чистка) نیز دست زده است. سال ٢٠٠٠، طبق اطلاع مقامات تاجیکستان، رژیم اشغالگرای ازبکستان، تقریباً ٥٠٠٠ تاجیک را به اتهام تروریسم و تندگرایی اسلامی از خانه های خود در استان سرخان دریا به مناطق دیگر اجباراً بیرون کرده است.
درد آورترین چیز این است که خود مردم تاجيكي، كه تحت اين رژيم به سر مي برنددر، روی این همه نقض حقوقشان خاموش هستند. این به خاطر آن است که رژیم اشغالگرا با قویترین راه ها کوشش کرد مهرۀ مردم را بشکند. این دوام سیاست دراز مدت ازبکسازی رژیم است. از زمان تشکل شدن جمهوری خودمختار شوروی سوسیالیستی ترکستان، که سروران اساسی آن پان ترکست ها بودند، ازبکسازی تاجیکان آغاز شد. طبق سرشماری سال ١٩١٥، جمعیت تاجیک در سمرقند ٥٩٩٩١ و ازبک ٨١٩ نفر بود. سال ١٩٢٠، جمعیت تاجیک ٤٤٥٧٣ و ازبک ٣٣١١ می شود. بالاخره، سال ١٩٢٦، جمعیت تاجیک در سمرقند به ١٠٧١٦ و ازبک به ٤٣٣٠٤ می رسد. گذشته از این، مردم تاجیک (یا خود ایرانی) را باز هم بیشتر از هم جدا می نمایند و آن هایی که شیعه بودند "فارس" نامیده می شوند. در حالی که این ها فرقی از یک دیگر نداشتند و یک ملت بودند و هستند. مگر غیر شیعه که در ایران سیاسی امروز زندگی می کنند، ایرانی نیستند؟
سال ١٩٨٩، با بیداری ملی، به ویژه در بین روشنفکران، در سراسر اتحاد شوروی پیشین، از جمله در سرزمین های تحت کنترول رژیم اشغالگرای ازبکستان، جنبش های ملی گرایی ظاهر شدند. این گروه کوشش می کرد که جمهوری خودمختار سغد ایجاد شود که تمام این سرزمین هارا در بر داشته باشد. ولی با زور آوری های رژیم تحت اسلام کریمف این سازمان را ویران کردند. اين رژيم، با مقصد بر هم زدن احساسات ملی گرایانه در سرزمین زير کنترول خویش، همچنین به سر تاجیکستان جنگی را تحمیل کرد. با بهانۀ جنگ و "اسلام گرایی" در تاجیکستان او موفق شد که مرز تاجیکستان را با "ازبکستان" ببندد. با بهانۀ مبارزه با تروریسم و افراط گرایی اسلامی گروه های آزادی خواه را از بین برد. یکی از پیشوایان جمعیت تاجیکان در سمرقند، حیات نیعمت، به زندان افتاد و مورد شکنجه هم قرار گرفت. سرنوشت آقای بیک محمد اف، نیز چونین بود که از طرف خدمات مخفی اين رژيم در بیشکک، پایتخت قرقزستان، دستگیر شد. پیشوایان و اعضای این گروه زندانی و مورد شکنجه قرار گرفتند.
رئیس جمهور رژیم اشغالگرای ازبکستان، اسلام کریمف، همیشه اعلام می نماید، که تاجیکان و ازبک ها یک ملتند که با دو زبان حرف می زنند. این دوام سیاست های پان ترکستی است، که دعوا داشت تاجیکان همان ترک هایی هستند که ایرانی شده اند. این در حالیست که ایرانیان آریایی هستند كه هزار ها سال پیش در این سرزمین پیدا شده اند. در زمان تشکل نمودن جمهوری های ملی در آسیای میانه، سال ١٩٢٦، نمایندۀ ازبکستان، علی خاجه یف، ذکر می نماید که بین تاجیکان و ازبکان فرقی نیست و این دو باید با نام ازبک متحد شوند.




Ин ҳафта мехоҳам ба мавзӯъи тоҷиконе, ки муқими сарзамини таҳти кунтрули режими ишғолгарои Ӯзбакистон ҳастанд, бипардозам. Ин масъала барои ҳамаи мо, эрониҳо, муҳим аст ва расидагии зудҳангоме мехоҳад. Дар давоми ду-се рӯзи охар, ки ба ин масъала таваҷҷӯҳ намудам, бисёр иттилоъоти такондиҳандаеро пайдо кардам ва барои рӯшан шуд, ки он афкору эҳсосоте, ки дорам пучу тухолӣ нестанд. Мардуми тоҷик аз ҳуқуқи бунёнии худ бе баҳра ҳастанд
Тибқи иттилоъи «Созмони Мустақили Ҳуқуқи Башари Ӯзбакистон», ки дар рӯзномаи «Нувуё Пукуление» (“Novoye Pokoleniye”/«Новое Поколение»)-и чопи Олмо Отии Қазоқистон ба табъ расида, соли 2001-и мелодӣ дар шаҳрҳои Самарқанду Бухоро, мутобиқи фармони вазорати омӯзишу парвариши Ӯзбакистон аз соли 2000, китобҳо ба забони форсӣ (ё худ тоҷикӣ) хароб карда шудаанд. Танҳо дар як мактаби Самарқанд зиёда аз 2000 китоби дарсӣ роҷеъ ба улуми текникӣ ва табиъи хароб карда шудааст. Ин раванд дар саросари сарзаминҳои таҳти кунтрули ин режим то имрӯз давом дорад. Ҷамол Мирсаидуф (Мирсаидов), намояндаи «Созмони Мустақили Ҳуқуқи Башари Ӯзбакистон», мегӯяд, ки «дар китобхонаи наздики манзилам ҳатто як китобе ба забони тоҷикӣ нест. Бадтарин чиз ин аст, ки шоҳкитобҳое аз Абу Алӣ Сино, Саъдӣ, Шекспир, Бойрун (Byron), Пушкин... хароб карда мешаванд», ки ба ҳамаи он ба забони форсӣ буд. Тибқи ин омор, дар Самарқанд танҳо як омӯзишгоҳе боқӣ монда, ки дар он омӯзиш ба забони форсист (форсии сирилик) ва он ҳам бахши забоншиносии форсӣ дар Донишгоҳи Самарқанд аст. Гузашта аз ин, режими ишғолгарои Ӯзбакистон ба «поксозии нажодӣ» (ethnic cleansing/этническая чистка) низ даст задааст. Соли 2000, тибқ иттилоъи мақомоти Тоҷикистон, режими ишғолгарои Ӯзбакистон, тақрибан 5000 тоҷикро ба иттиҳоми терурисм ва тундгароии исломӣ аз хонаҳои худ дар устони Сурхондарё ба минтақаи дигар иҷборан берун кардааст
Дардовартарин чиз ин аст, ки худ мардуми тоҷике, ки таҳти ин режим ба сар мебаранд, дар рӯйи ин ҳама нақзи ҳуқуқашон хомӯш ҳастанд. Ин ба хотири он аст, ки режими ишғолгаро бо қавитарин роҳҳо кӯшиш кард кард мӯҳраи мардумро бишканад. Ин давоми сиёсати дароз-муддати ӯзбаксозии ин режим аст. Аз замони ташкил шудан, Ҷумҳурии Худмухтори Шӯравии Сусиёлистии Туркистон, ки сарварони асосии он пон туркистҳо буданд, ӯзбаксозии тоҷикон оғоз шуд. Тибқи саршумории соли 1915, ҷамъияти тоҷик дар Самарқанд 59991 ва ӯзбак 719 нафар буд. Соли 1920, ҷамъияти тоҷик 44573 ва ӯзбак 3311 мешавад. Билохира, соли 1926, ҷамъияти тоҷик дар Самарқанд ба 10716 ва ӯзбак ба 43304 мерасад. Гузашта аз ин, мардуми тоҷик (ё худ эронӣ)-ро боз ҳам бештар аз ҳам ҷудо менамоянд ва онҳое, ки шиъа буданд, «форс» номида мешаванд. Дар ҳоле, ки инҳо фарқе аз як дигар надоштанд ва як миллат буданду ҳастанд. Магар ғайри шиъа, ки дар Эрони сиёсии имрӯза зиндагӣ мекунанд, эронӣ нестанд
Соли 1989, бо бедории миллӣ, ба вижа дар байни рӯшанфикрон, дар саросари Иттиҳоди Шӯравии пешин, аз ҷумла дар сарзаминҳои таҳти кунтрули режими ишғолгарои Ӯзбакистон, ҷунбишҳои миллигароӣ зоҳир шуданд. Ин гурӯҳ кӯшиш мекард, ки Ҷумҳурии Худмухтори Суғд эҷод шавад, ки тамоми ин сарзаминҳоро дар бар дошта бошад. Вале бо зӯровариҳои режим таҳти Ислом Каримуф (Каримов) ин созмонҳоро вайрон карданд. Ин режим, бо мақсади бар ҳам задани эҳсосоти миллигароёна дар сарзамини зери кунтрули хеш, ба сари Тоҷикистон ҷангеро таҳмил кард. Бо баҳонаи ҷанг ва «исломгароӣ» дар Тоҷикистон, ӯ муваффақ шуд, ки марзи Тоҷикистонро бо «Ӯзбакистон» бибандад. Бо баҳонаи мубориза бо терурисм ва ифротгароии исломӣ гурӯҳҳои озодихоҳро аз байн бурд. Яке аз пешвоёни ҷамъияти тоҷикон дар Самарқанд, Ҳаёти Неъмат, ба зиндон уфтод ва мавриди шиканҷа ҳам қарор гирифт. Сарнавишти оқои Бекмуҳаммадуф (Бекмуҳаммадов) низ чунин буд, ки аз тарафи хадамоти махфии ин режим дар Бишкек, пойтахти Қирқизистон (Қирғизистон), дастгир шуд. Пешвоён ва аъзои ин гурӯҳ зиндонӣ ва мавриди шиканҷа қарор гирифтанд.Раиси Ҷумҳури режими ишғолгарои Ӯзбакистон, Ислом Каримуф, ҳамеша элом менамояд, ки тоҷикон ва ӯзбакҳо як миллатанд, ки бо ду забон ҳарф мезананд. Ин давоми сиёсатҳои пон туркистӣ аст, ки даъво дошт тоҷикон ҳамон туркҳое ҳастанд, ки эронӣ шудаанд. Ин дар ҳолест, ки эрониён ориёӣ ҳастанд, ки ҳазорҳо сол пеш дар ин сарзамин пайдо шудаанд. Дар замони ташкил намудани ҷумҳуриҳои миллӣ дар Осиёи Миёна, соли 1926, намояндаи Ӯзбакистон, Алихоҷаев, зикр менамояд, ки байни тоҷикону ӯзбакон фарқе нест ва ин ду бояд бо номи ӯзбак муттаҳид шаванд

۲ نظر:

D گفت...

ادعای کريمف در باره يگانگی تاجيکان و ازبک ها به عنوان يک ملتی که به دو زبان حرف می زنند، تنها برای اعمال سلطه بيشتر بر تاجيکستان صورت گرفته بود. در پی ناکامی او ديگر اين ادعا را نشنيديم و هر چه می شنيم از نابودی فرهنگ ايرانی و پارسی در ازبکستان است. کريمف قصد داشت يک چنين شووينيسم ازبکی را حتا در تاجيکستان پياده کند.

رامين گرامی، بسيار سپاسگزارم از اين مطلب قشنگی که نوشتی.

دست مريزاد.

ناشناس گفت...

با سلام و درود بر
من فرزاد رمضانی بونش نویسنده و تحلیل گر حوزه بین الملل در ایران و عضو شورا ی نویسند گان مرکز بین الملی مطالعات صلح در تهران و...هستم در این بین مایل هستم با شماری از کارشناسان دانشگاهی یا استادان افغانستانی و تاجیکستانی که در حوزه مسائل افغانستان ,تاجیکستان و مسائل بین المللی (که در داخل یا خارج از کشور به سر میبرند و یا شما ایشان را تایید مینمایید) تخصص دارند آشنا شوم در این راستا ممنون میشوم که این بزرگواران را به من معرفی نمایید و ایمیل ایشان را نیز برای من(ایمیل من در زیر است) ارسال نمایید تا در شناخت کشور های همزبان و عزیز افغانستان و تاجیکستان به ایرانیان بیشتر بکوشیم
frbonesh@gmail.com
با احترام و سپاس فراوان
رمضانی بونش