۱۳۸۷ شهریور ۲۶, سه‌شنبه

بحران هویت رودکی/Бӯҳрони ҳуввияти Рӯдакӣ


تاجیکستان تازه جشن ١١٥٠ سالگی ملیک الشعرا، اساسگزار ادبیات کلاسیک فارسی، رودکی بزگواررا تجلیل نمود. این جشن یکایک ایرانیان جهان است.

این همه در حالیست، که متوجه یک مطلبی روی تارنگار پرس ت.و. (Press TV)، شبکه ٢٤ ساعته ماهورایی انگلیسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، شدم. مطلب مذکور ١٦ نوامبر سال ٢٠٠٧ چاپ شده به نام "بی بی سی تاریخ ایران را تحریف می کند" (“BBC Distorts Iran’s History”). این مطلب از بی بی سی، که از رودکی به عنوان "اساسگزار ادبیات تاجیکی" و "شاعر تاجیک" یاد کرده، سخت انتقاد نموده. مطلب پرس ت.و. می نویسد، که رودکی ایرانی بود، نه تاجیک و او اساسگزاری ادبیات فارسی بود، نه تاجیکی.

در مورد زبان "تاجیکی" با پرس ت.و. صد در صد موافقم. زبان ما زبان فارسیست و "تاجیکی" نام تحمیل شده به ملت ماست. رودکی هم نام زبان خودرا فارسی می دانست، نه تاجیکی. در حالی که برخی از "روشنفکران" ما بر اینند، که می باید اشعار رودکی را به زبان های گوناگون ترجمه نمود و گفت "ترجمه از زبان تاجیکی." فردوسی هم گفته است "عحم زنده کردم بدین پارسی"، نه تاجیکی.

مسأله نازکتر در این جا هویت ملی رودکی است. رودکی ایرانی بود و این مورد بحث نیست. ولی خوب می شد اگر پرس ت.و. در مطلب خود ذکر می نمود، که معنای واژه تاجیک ایرانیست. درست مثل عجم. همان طوری که عرب ها ایرانیان را "عجم" خواندند، ترکان ایرانیان را "تاجیک" خواندند. من خودم را ایرانی می دانم، چون وقعاً ایرانی هستنم. برای من فرق ندارد مرا تاجیک می خوانند، عجم می خوانند یا ایرانی. البته واژه ایرانی را بیشتر دوست دارم، چون واژه تحمل شده ای تیست. متأسفانه شعور ملی مردم تاجیکستان تا به حال به این درجه ای نرسیده و می تواند احساسات مردم را علیه ایران برخیزاند. مردم ایران امروزی، به هر حال از این نظر شعور بلندتری دارند. خوب می شد، که این مسأله در میان روشنفکران ایرانی بیشتر گذاشته شود. این مسأله شاید ظاهراً نظر ناگر باشد، ولی در اصل می تواند یک مسأله مهمی شود و از طرف دشمنانمان مورد استفاده قرار بگیرد.



Тоҷикистон тоза ҷашни 1150-солгии маликушшуаъро, асосгузори адбиёти келосики форсӣ, Рӯдакии бузургворро таҷлил намуд. Ин ҷашни якояки эрониёни ҷаҳон аст.

Ин ҳама дар ҳолест, ки мутаваҷҷеҳи як матлабе рӯйи торнигори Перес ТВ (Press TV), шабакаи 24-соатаи моҳвароии инглисии Садову Симои Ҷумҳурии Исломии Эрон, шудам. Матлаби мазкур 16 нувомбр (ноябр)-и соли 2007 чоп шуда, ба номи «Би Би Си торихи Эронро таҳриф мекунад» (“BBC Distorts Iran’s History”). Ин матлаб аз Би Би Си, ки аз Рӯдакӣ ба унвони «асосгузори адабиёти тоҷикӣ» ва «шоъири тоҷик» ёд карда сахт интиқод намуда. Матлаби Перес ТВ менависад, ки Рӯдакӣ эронӣ буд, на тоҷик ва ӯ асосгузори адабиёти форсӣ буд, на тоҷикӣ.

Дар мавриди забони тоҷикӣ бо Перес ТВ сад дар сад мувофиқам. Забони мо забони форсист ва «тоҷикӣ» номи таҳмил шуда ба миллати мост. Рӯдакӣ ҳам номи забони худро форсӣ медонист, на тоҷикӣ. Дар ҳоле, ки бархе аз «рӯшанфикрон»-и мо бар инанд, ки мебояд ашъори Рӯдакиро ба забонҳои гуногун тарҷума кард ва гуфт « тарҷума аз забони тоҷикӣ.» Фирдавсӣ ҳам гуфтааст «аҷам зинда кардам бад-ин порсӣ», на тоҷикӣ.
Масъалаи нозуктаре дар ин ҷо ҳуввияти миллии Рӯдакӣ аст. Рӯдакӣ эронӣ буд ва ин мавриди баҳс қарор нест. Вале хуб мешуд агар Перес ТВ дар матлаби худ зикр менамуд, ки маънои вожаи тоҷик эронист. Дуруст мисли аҷам. Ҳамон тавре, ки арабҳо эрониёнро «аҷам» хонданд, туркон эрониёнро «тоҷик» хонданд. Ман худамро эронӣ медонам, чун воқеъан эронӣ ҳастам. Барои ман фарқ надорад маро тоҷик мехонанд, аҷам мехонанд ё эронӣ. Албатта вожаи эрониро бештар дӯст дорам, чун вожаи таҳмил шудае нест. Мутаасифона, шуъури миллии мардуми Тоҷикистон то ба ҳол ба он дараҷае нарасида ва метавонад эҳсосоти мардумро алайҳи Эрони имрӯзӣ бархезонад. Мардуми Эрони имрӯзӣ ба ҳар ҳол аз ин назар шуъури баландтаре доранд. Хуб мешуд, ки ин масъала дар миёни рӯшанфикрони эронӣ бештар гузошта шавад. Ин масъала шояд зоҳиран назарногир бошад, вале дар асл метавонад як масъалаи муҳимме шавад ва аз тарафи душманон мавриди истифода қарор бигирад.

۳ نظر:

Izad Mehr گفت...

به دوست مهربان و گرامی‌ رامین عزیز

مقاله ات را در مورد رودکی خواندم، و بسیار متا ثر شدم، البته این را نباید به حساب همهٔ مردم ایران گذاشت، بلکه این از بیسوادی صدا و سیمای جمهوری اسلامی می‌باشد.

در ایران کنونی ، بسیار کسانی‌ هستند در امور دولتی که حتا سواد بسیار ابتدأی هم ندارند. اینجاست که وظیفهٔ من و تو و دیگر ایرانیها در تمام پهندشت گیتی‌ است، تا بگویم کیستیم، رودکی از آن تمامی ماست.....فردوسی‌ از آن تمامی ماست.... خوشحالم که در مقابله این بیسوادان، هستند کسانی‌ که هنوز برای تاجیک ، ایرانی‌ ،افغانی، مینویسند و میگویند ما یکی‌ هستیم، خارج از محدودهای جغرافیایی، و سیاسی...به خاطر سپاریم ... استاد محمد جان شکوری، میرزا شکور زاده،صدر الدین عینی،اکبر تورسونزاد، سعید نفیسی،استاد طباطبایی، و سجادیه و بسیار کسان دیگر را نام برد که در راه میهن عمر به سر آورده اند.

به امید یکپارچگی دوباره ایران زمین

ایدون بعد

ایزد مهر

Ramin گفت...

دوست عزیز، ایزد مهر! مهر کردید و به تارنامه کمینه قدم رنجه نمودید. خیلی از سخنانتان خرسند شدم. بنده به هیچ وجه نظر آن را نداشتم، که همه مردم ایران چنین هستند. بر عکس! در ارتباطم با همقومان در کشور امروزی ایران خیلی از اطفشان و هویت بلندشان خوشحال شده ام. مردم کشور ایران بیشتر اوقات می دانند که همه ما یکی هستیم. این بخاطر آن است که هویت ملی و فرهنگی در این جا بیشتر رشد کرده.

زنده باشید.

ناشناس گفت...

درودی بیکران
پرس تی وی می پنداشت که با این کار خود ، دارد به دفاع از فرهنگ ایران می پردازد . و چه پندار تباه و نادرستی !
آیا پرس تی وی ، کارشناس ادبی دارد ؟ این واکنش ناسنجیده ی پرس تی وی نشان داد که چه دست اندرکاران بی سوادی را در اختیار دارد .
فردوسی بزرگ یک خراسانی بود
باباطاهر لّر بود
شهریار تبریزی ، آذری بود
سعدی و حافظ فارس بودند
به همین ترتیب رودکی و پورسینا و ابوریحان و مولانا و فارابی و... تاجیک بودند ، و یک تاجیک سَد در سَد ایرانی می باشد .
میان تاجیک بودن و ایرانی بودن این بزرگان هیچ تَضادی نیست .پس واکنش پرس تی وی « بیخود و بیهوده » بود .