۱۳۸۷ مهر ۵, جمعه

نظرات در باره تاجیکستان و آینده آن (بخش ٢)/Назарот дар бораи Тоҷикистон ва ояндаи он (Бахши 2

بله، این یک مصیبتی است. مصیبت دولت، مردم و سرزمین. مشکل اساسی این ملت فساد است، که یک جزو آن محلگراییست. پست های مهم دلتی همه در دست اشخاسیست که از منطقه به همه معلوم بر می آیند. گذشته از این، بسیاری از شغل های دولتی به فروش می روند. در کدام یک دولت سالم شاهد چنین اتفاقات هستیم؟ ولی مسأله در اصل دیگر است. ریشه بدبختی های تاجیکستان فساد است، ولی ریشه فساد دیگر است و این هم هویت ملی و فرهنگی و زبانی یا خود نبودن همه آن است.

چرا حکومتداران دستجمعی به چنین عملیات دست می زنند؟ چرا سیستم دولتوداری در تاجیکستان جنین شده است؟ چون برای دولتداری واقعی و دلتداری خوب اخلاق سودمند لازم است. فساد از نبود اخلاق است. سؤال مطرح می شود: اخلاق در کدام اساس باید پیدا شود؟ اخلاق در اساس چیز والاتری شکل می یابد؛ آنی که شما از نفستان والاتر و پاکتر می دانید. برای برخی این دین است، برای برخی این میهنپرستی است و برای برخی هر دو. (البته من این جا مسأله اخلاق دولتداری را مطرح می کنم).

متأسفانه، میهنپروری در کشور ما در بین توده ها وجود ندارد؛ عشق به ملت خود هم همچنین. تنها خانواده و محل برای مردم مهم است. مردم تاجیکستان از فرهنگ و تاریخشان چیزی هم نمی دانند. سرچشمه مشکلات هم این است. مصیبت تاجیکستان این است که ما تماماً از اصلمان و هویتمان دور ماندیم. بیایید به تاریخ بنگریم.

در قرن ٣ خورشیدی (قرن ١٠ میلادی) مرکز رستاخیز فرهنگ و زبان و دولتداری ایرانی پس از استیلای اعراب فرارود بود. امروز هم دولتداران تاجیکستان دولت سامانیان را به یک پایگاه بلند برداشته اند. متأسفانه، امروز همان فرهنگ و دولتداری ایرانی (تاجیکی) در تاجیکستان نظررس نیست. مصیبت از اصل و هویت دور ماندن ما از حمله ازبکان از شمال – از جنوب قلمرو روسیه و شمال قلمرو قزاقستان امروزی – در قرن ٩ خورشیدی (قرن ١٥ میلادی) سرچشمه می گیرد. پس از ویران کردن مرکزهای فرهنگی ایرانی، همچن شهرهای سمرقند، بخارا و دیگرها. چنانی که به همه ما معلوم است، صفویان، که از آذرآبادگان (آذربایجان) برخاستند، در این زمان با تکسازی (متحدسازی) ایران مشغول بودند. این به کشمکش های شدید میان این دو نیرو آورد.

آخر این کشمکش ها به آن رسانید، که قسمت های شرقی و شمالی ایران زیر شیبانیان ماند. در زمان حکمرانی شیبانیان، اشترخانیان و دیرتر منغتیان فرارود بیشتر و بیشتر عقب افتاد. سبب اساسی آن ست که این دودمان های ازبک بادیه نشین بودند و سنت های دولتداری ایرانی که در زمان سامانیان دوباره در فرارود حکمران بودند، از بین رفتند.

دنباله دارد...



Бале, ин як мусибате аст. Мусибати давлат, мардум ва сарзамин. Мушкили асосии ин миллат фасод аст, ки як ҷузви он маҳалгароист. Пуст (пост)- ҳои муҳими давлатӣ ҳама дар дасти ашхосест, ки аз минтақаи ба ҳама маълум бар меоянд. Гузашта аз ин, бисёре аз шуғлҳои давлатӣ ба фурӯш мераванд. Дар кадом як давлати солим шоҳиди чунин иттифоқот ҳастем? Вале масъала дар асл дигар аст. Решаи бадбахтиҳои Тоҷикистон фасод аст, вале решаи фасод дигар аст ва ин ҳам ҳуввияти миллию фарҳангӣ ва забонӣ ё худ набудани ҳамаи он аст.

Чаро ҳукуматдорон дастҷамъӣ ба чунин амалиёт даст мезананд? Чаро системи давлатдорӣ дар Тоҷикистон чунин шудааст? Чун барои давлатдории воқеъӣ ва давлатдории хуб ахлоқи судманд лозим аст. Фасод аз набуди ахлоқ аст. Суъол матраҳ мешавад: ахлоқ дар кадом асос бояд пайдо шавад? Ахлоқ дар асоси чизи волотаре шакл меёбад; оне, ки шумо аз нафасатон волотару поктар медонед. Барои бархе ин дин аст, барои бархе ин меҳанпарастӣ аст ва барои бархе ҳар ду. (Албатта ман ин ҷо масъалаи ахлоқи давлатдориро матраҳ мекунам).

Мутаасифона, меҳанпарварӣ дар кишвари мо дар байни тӯдаҳо вуҷуд надорад; ишқ ба миллати худ ҳам ҳамчунин. Танҳо хонаводаю маҳал барои мардум муҳим аст. Мардуми Тоҷикистон аз фарҳангу торихашон чизе ҳам намедонанд. Сарчашмаи мушкилот ҳам ин аст. Мусибати Тоҷикистон ин аст, ки мо тамоман аз асламон ва ҳуввиятамон дур мондем. Биёед ба торих бингарем.

Дар қарни III-и хуршедӣ (қарни X мелодӣ) маркази растохези фарҳангу забон ва давлатдории эронӣ пас аз истилои аъроб Фароруд буд. Имрӯз ҳам давлатдорони Тоҷикистон давлати Сомониёнро ба як пойгоҳи баланд бардоштаанд. Мутаасифона, имрӯз ҳамон фарҳангу давлатдории эронӣ (тоҷикӣ) дар Тоҷикистон назаррас нест. Мусибати аз аслу ҳуввият дур мондани мо аз ҳамлаи ӯзбакон аз шимол – аз ҷануби қаламрави Русия ва шимоли қаламрави Қазоқистони имрӯзӣ – дар қарни IX-и хуршедӣ (қарни XV-и мелодӣ) сарчашма мегирад. Пас аз вайрон кардани марказҳои фарҳангии эронӣ ҳамчун шаҳрҳои Самарқанд, Бухоро ва дигарҳо. Чуноне, ки ба ҳамаи мо маълум аст, Саффавиён, ки аз Озарободагон (Озарбойҷон) бархостанд, дар ин замон бо таксозӣ (муттаҳидсозӣ)-и Эрон машғул буданд. Ин ба кашмакашҳои шадид миёни ин ду нерӯ овард.

Охари ин кашмакашҳо ба он расонид, ки қисматҳои шарқӣ ва шимолии Эрон зери Шайбониён монд. Дар замони ҳукмронии Шайбониён, Аштархониён ва дертар Манғитиён Фароруд бештару бештар ақиб уфтод. Сабаби асосӣ он аст, ки ин дудмонҳои ӯзбак бодиянишин буданд ва суннатҳои давлатдории эронӣ, ки дар замони Сомониён дубора дар Фароруд ҳукмрон буданд, аз байн рафтанд.

Дунбола дорад...

۴ نظر:

ناشناس گفت...

سلام آقای رامین
من یک ایرانی هستم که در دوشنبه زندگی می کنم و مشغول تحصیل.یک هفته ای است که با وبلاگ شما آشنا شدم. مطالب جالبی می نویسی. من خیلی دوست دارم با فرهنگ و خصوصیات مردم تاجیکستان آشنا شوم.
به نظر می رسد که در خارج از تاجیکستان و شاید هم در ایران زندگی می کنید.اگر مایل باشی می توانیم بیشتر با هم صحبت کنیم.
آدرس ایمیل من هست:
Hamed753@yahoo.com
منتظر تماست هستم.
خدانگهدار

Izad Mehr گفت...

با درود

با مقاله‌ای به نام تاجیکان به روز شدم، بسیار خشوقت خواهم شد اگر از نظر خردمندانه خود مرا آگاه سازی. چرا که میزان آگاهی من از تاجیکستان محدود است، و شما به عنوان یک تاجیک به طور حتم ، خواهی‌ توانست اشکلات و لغزش‌های من را گوش زد کنی‌.

به امید روزی که فلات ایران به زیر یک پرچم گرد آید

ایدون با د

Ramin گفت...

سلام بر "ناشناس" گرامی!
لطف دارید که به این وبلاگ کمینه سری می زنید.
همین الآن به شما ای میلی زدم. امیدوارم، که رسیده باشد.

رامین

ناشناس گفت...

سلام بر رامین عزیز
پاسخ ایمیلت را فرستادم. منتظر خبر شما هستم.
حامد